Σημαντικές εξελίξεις σημειώνονται για την προστασία ενός από τους πιο σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Το υπουργείο Πολιτισμού εγκρίνει την έναρξη εκτεταμένου έργου αποκατάστασης για το Ιερό των Μεγάλων Θεών στη Σαμοθράκη, με σκοπό την αντιμετώπιση των σοβαρών ζημιών από τα καταστροφικά καιρικά φαινόμενα του 2017. Η χρηματοδότηση του έργου θα πραγματοποιηθεί μέσω του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ΕΣΠΑ 2021-2027.
Δηλώσεις υπουργού Πολιτισμού
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τόνισε τη μοναδική σημασία του αρχαιολογικού συγκροτήματος, που αποτελεί κέντρο μυστηριακής λατρείας από τον 7ο αιώνα π.Χ. Οι καταστροφικές πλημμύρες του 2017 προκάλεσαν εκτεταμένες φθορές σε κρίσιμες υποδομές, συμπεριλαμβανομένων αναλημματικών τοίχων, πεζογεφυρών και τμημάτων της κοίτης του ρέματος που διασχίζει τον ιερό χώρο.
Από το 2020, το υπουργείο ολοκλήρωσε τις επείγουσες σωστικές εργασίες και τις απαραίτητες παρεμβάσεις για την ασφαλή κίνηση των επισκεπτών. Με την ολοκλήρωση των τεχνικών μελετών και τη θετική εισήγηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ξεκινά η υλοποίηση του συνολικού σχεδίου αποκατάστασης και θωράκισης του Ιερού των Μεγάλων Θεών.
Ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων
Το υπουργείο Πολιτισμού υλοποιεί στη Σαμοθράκη ένα φιλόδοξο πρόγραμμα προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος του νησιού, με συνολικό προϋπολογισμό περίπου 6.500.000 ευρώ από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ. Πέρα από τις παρεμβάσεις στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, το πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα αποκατάστασης στο Κάστρο και στον Πύργο του Φονιά.
Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη οι μελέτες για την αποκατάσταση του κτηρίου του παλαιού Ξενία, με στόχο τη μετατροπή του σε πωλητήριο και αναψυκτήριο του μουσείου και του αρχαιολογικού χώρου από τον Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι πριν από έναν περίπου χρόνο παραδόθηκε στο νησί ένα σύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο.
Τεχνικές λεπτομέρειες του έργου αποκατάστασης
Το έργο εστιάζει σε τρεις κρίσιμες περιοχές: την παρόχθια ζώνη του κεντρικού ρέματος που διασχίζει το Ιερό των Μεγάλων Θεών, τη ζώνη ρέματος Αγίας Παρασκευής κοντά στις εγκαταστάσεις υγιεινής των επισκεπτών, και τη ζώνη εκβολής του ρέματος Αγίας Παρασκευής κοντά στον ναΐσκο και τον χώρο στάθμευσης.
Οι κύριες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
• Γεωτεχνικές και υδραυλικές επεμβάσεις για τη διευθέτηση των ρεμάτων με στόχο τη σταθεροποίηση της ροής και την αποτροπή διάβρωσης
• Δημιουργία δύο νέων μεταλλικών πεζογεφυρών για την ασφαλή πρόσβαση των επισκεπτών
• Αποκατάσταση αναλημματικών τοίχων και πυθμένα ρέματος με σεβασμό στην αρχαιολογική φυσιογνωμία
• Διαμόρφωση χώρων στάθμευσης και υποδοχής επισκεπτών με σημεία ενημέρωσης και θέασης
• Πρόταση επιπρόσθετων μέτρων αντιπλημμυρικής προστασίας μέσω εκτροπής ομβρίων από την πλαγιά του όρους Σάος
Ιστορική σημασία του Ιερού των Μεγάλων Θεών
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ναϊκά συγκροτήματα της αρχαιότητας, τοποθετημένο κοντά στην αρχαία πόλη της Σαμοθράκης, τη σημερινή Παλαιόπολη. Από τον 7ο αιώνα π.Χ., ο χώρος φιλοξενούσε μυστηριακές τελετές αφιερωμένες σε θεότητες διαφορετικές από τους Ολύμπιους θεούς του Δωδεκάθεου.
Οι λατρευόμενες θεότητες συνδέονταν με τις χθόνιες θεότητες των Κάβειρων, ενώ η ταυτότητα και η φύση τους παραμένει αινιγματική. Κατά τη διάρκεια των εορτών, ο χώρος δεχόταν αποστολές πρεσβευτών από άλλες πόλεις κράτη. Τα περισσότερα οικοδομικά κατάλοιπα χρονολογούνται στον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ., ενώ υπάρχουν σημαντικά ευρήματα από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τον 2ο αιώνα μ.Χ.
