Το ελληνικό καλοκαίρι ξυπνά µέσα µας εικόνες πληµµυρισµένες από άπλετο φως. Υπέροχα θαλασσινά τοπία, ολόλευκα µικρά σπίτια και ένα φυσικό τοπίο µε έντονα χρώµατα συνθέτουν τον µύθο µιας οπτικής και συναισθηµατικής ευδαιµονίας. Οι ζωγράφοι, Ελληνες και ξένοι, από τον 19ο αιώνα µέχρι σήµερα, αναζήτησαν αυτό το άπιαστο στοιχείο που αναβλύζει από το καλοκαίρι στην Ελλάδα και το οποίο συνδυάζει ιδανικά τη ζωτικότητα µε την ηρεµία. Μέσα από τα ενδεικτικά έργα µπορούµε να δούµε πώς η Τέχνη αποτυπώνει διαχρονικά το καλοκαίρι στον τόπο µας, µε το φως να είναι σχεδόν µεταφυσικό και µε τον άνθρωπο, τη φύση και τους µύθους να ενώνονται κάτω από τον λαµπερό ήλιο και τον καταγάλανο ουρανό.
«Η Αριάδνη κοιµάται στο νησί της Νάξου»
John Vanderlyn
Ζωγραφισµένο στο Παρίσι (1809-1814) και παρουσιασµένο στο ετήσιο «Salon of 1812» (η ονοµασία των επίσηµων εκθέσεων), ο Τζον Βάντερλιν µε αυτό το έργο απεικονίζει µια αφήγηση από το κλασικό παρελθόν. Ο Αµερικανός ζωγράφος, επηρεασµένος βαθύτατα από τον νεοκλασικισµό, παρουσίασε την ελληνική µυθολογία σε καλοκαιρινό ελληνικό τοπίο, αναδεικνύοντας τη θάλασσα και το φως, ενώ την ίδια στιγµή έντονες φωτεινές σκιές αγκαλιάζουν ηδονικά το γυµνό σώµα της Αριάδνης
«Κορίτσια στην Ελλάδα που µαζεύουν βότσαλα»
Frederic Leighton
Ο χαρισµατικός Αγγλος ζωγράφος υπήρξε και ένας από τους πλέον σηµαντικούς εκπροσώπους της ακαδηµαϊκής σχολής στη Βρετανία του 19ου αιώνα, σε µια εποχή όπου χρησιµοποιούνταν µνηµειώδεις µορφές και αναλογίες της κλασικής Ελλάδας και της ύστερης Αναγέννησης. Εδώ, παρουσίασε µια ανθρωποκεντρική µελέτη σε νησιωτικό φως (1871): τα χρώµατα των κοριτσίστικων µορφών, των βότσαλων και της θάλασσας συνθέτουν µια διαχρονική εικόνα ατόφιας οµορφιάς και καλοκαιρινής ανεµελιάς.
«Ρίχνοντας τα δίχτυα»
Κωνσταντίνος Βολανάκης
Το καλοκαιρινό ψάρεµα µε δίχτυα στα ανοιχτά της θάλασσας φιλοτέχνησε ο Βολανάκης (1885-1890), ακόµα µια φορά, µε το δικό του αναγνωρίσιµο ύφος
και σύµφωνα µε όλους τους ακαδηµαϊκούς κανόνες της Σχολής του Μονάχου. Η ατµόσφαιρα είναι σαγηνευτική, η προοπτική άψογη, η εντύπωση αισθητηριακή, η ποιητική διάθεση έκδηλη, η σύνθεση είναι απόλυτα αρµονική και αισθητά θεατρική, µε εµφατικά τονισµένο το θαλασσινό τοπίο.
«Χορός των Νυµφών, Κέρκυρα»
Wilfrid Gabriel de Glehn
Ο Ντε Γκλεν διαµόρφωσε ένα εντελώς ιδιαίτερο προσωπικό ύφος, µε το οποίο µετέφερε σε εικόνες τη µαγεία και την οµορφιά της ελληνικής φύσης. Ο Βρετανός ιµπρεσιονιστής ζωγράφισε σκηνές στην Κέρκυρα (1910) µε έντονο φως, δέντρα και ανθρώπινες µορφές: µια πανδαισία καλοκαιριού, µύθου, ελληνικής µυθολογίας και φυσικού κάλλους, όλα στις σωστές αναλογίες.
«Υδρα»
Κωνσταντίνος Παρθένης
Ο Παρθένης δεν έπαψε ποτέ να λατρεύει το ελληνικό φως ως αφηρηµένο στοιχείο. Στο συγκεκριµένο έργο (1918-1920) τοποθετεί λιτές µορφές σπιτιών και
θάλασσας σε αποχρώσεις γαλάζιες, µπλε και ανοιχτό πορτοκαλί που αναδεικνύουν την αέρινη απλότητα της Υδρας. Ο ζωγράφος µε ένα σχέδιο λεπτό, υπαινικτικό και συγχρόνως µε ένα διάφανο χρώµα αποθεώνει το φως και το καλοκαίρι, µε αµιγώς ελληνική απλότητα και λιτότητα.
«Σαντορίνη»
Κωνσταντίνος Μαλέας
Ανανεωτής της ελληνικής ζωγραφικής, έχοντας αφετηρία ιµπρεσιονιστικά και µεταϊµπρεσιονιστικά πρότυπα, απεικόνισε κατά κύριο λόγο τοπία, στα οποία κυριαρχούν η σχηµατοποίηση και τα δυνατά, καθαρά χρώµατα, όπως η «Σαντορίνη» (1924). Ο Μαλέας θαύµαζε τους ιµπρεσιονιστές για τον τρόπο που αντιµετώπισαν τα προβλήµατα του φωτός, αλλά ο ίδιος επιζήτησε την ουσία ενός τόπου στην ψυχική της διάσταση.
«Το ψάθινο καπέλο»
Νικόλαος Λύτρας
Η περίφηµη ελαιογραφία του Νικολάου Λύτρα (1925) θεωρείται ένα από τα πιο τολµηρά και εντυπωσιακά έργα του πρώιµου ελληνικού µοντερνισµού. Το θέµα απεικονίζει µια νεαρή κοπέλα µε ένα ψάθινο καπέλο σε ασπρισµένο αυλόγυρο, σε ένα νησιώτικο τοπίο, µια ζεστή καλοκαιρινή µέρα. Τα θερµά κίτρινα και πορτοκαλί από το καπέλο και τη φύση συνοµιλούν µε το ψυχρό γκρι-µπλε, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύεται έντονο το ελληνικό φως του µεσηµεριού.
«Το σπίτι του ψαρά»
Μιχάλης Οικονόμου
Το έργο του Οικονόµου, που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από τοπιογραφίες από τη Νότια Γαλλία και την Ελλάδα, χαρακτηρίζεται γνήσιο ιµπρεσιονιστικό. Ταπεινά «σπίτια που ονειρεύονται» δίπλα στη θάλασσα, µύλοι, φάροι, παλιές γέφυρες και ακτές γεµίζουν τους πίνακές του, όπως το «Σπίτι του ψαρά» (1929) µε γήινα χρώµατα και ένα λεπταίσθητο καλοκαιρινό φως. Τα αχνά χρώµατα και οι φωτοσκιάσεις δηµιουργούν µία ονειρική, ποιητική ατµόσφαιρα, καθώς και µια αίσθηση απόκοσµης γαλήνης.
«Γλέντι στο ακρογιάλι»
Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας
Κρατώντας από τον κυβιστικό ορθολογισµό τη ρυθµική οργάνωση της σύνθεσης, το παιχνίδι της ισορροπίας των σχηµάτων και των χρωµατικών επιλογών, ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ακολουθώντας τον δρόµο της ζωντανής και λαϊκής Ελλάδας, φτάνει στην παράδοση της αρχαϊκής ελληνικής Τέχνης. Εδώ, η ηθογραφική, καθαρά ελληνική θερινή σκηνή µε την εύθυµη παρέα στην παραλία (1931) αποτελεί το απόλυτο δείγµα «µεσογειακής» ζωγραφικής – ένα κοµψοτέχνηµα.
«Λιµάνι»
Γιάννης Τσαρούχης
Είναι από τους σηµαντικότερους εκπροσώπους της «Γενιάς του ’30», που στόχευε στην ανανέωση της ελληνικής Τέχνης αναζητώντας την έµπνευση στον
συνδυασµό της πλούσιας ελληνικής παράδοσης µε το σύγχρονο ευρωπαϊκό πνεύµα. Ο Τσαρούχης περιγράφει τα θέµατά του ταυτόχρονα µε λυρισµό και ρεαλισµό, όπως το «Λιµάνι» (1965). Χρησιµοποιεί λιτή χρωµατική κλίµακα για να αποδώσει τα κτίσµατα, τα λιµάνια, τους ανθρώπους, τα καλοκαιρινά τοπία, σαν κοµµάτια ενός πελώριου σκηνικού που προκαλεί µια συγκίνηση µαζί µε µια ταπεινότητα.
«Πανσέληνος Μ’»
Γιάννης Μόραλης
Συγκαταλέγεται στους σηµαντικότερους Ελληνες καλλιτέχνες του εικοστού αιώνα. Πρωτοπόρος ζωγράφος, ταλαντούχος χαράκτης, προικισµένος σκηνογράφος, ο Μόραλης ήταν ο κορυφαίος της αφαιρετικής τέχνης. Μια πανσέληνος, µία γυναίκα γυµνή, ένα ερωτευµένο ζευγάρι – σύµβολα δουλεµένα µε αυστηρές γραµµές και καθαρούς όγκους (1977-78). Η τέχνη του ανθρωποκεντρική, µιλά µε δέος και θαυµασµό για το µυστήριο της ύπαρξης.
«Καλοκαιρινό τοπίο»
Αλέκος Φασιανός
Το «Καλοκαιρινό τοπίο» πιθανότατα εντάσσεται στην περίοδο 1990-1995, όταν ο Φασιανός δηµιούργησε µία σειρά από συναφή έργα, όπως το «Φως καλοκαιριού» το 1992. Το έργο είναι µινιµαλιστικό από πλευράς γραµµής και φόρµας, αλλά µεγαλοπρεπές ως προς την αίσθηση που αποπνέει, λειτουργώντας ως ποιητικό «στιγµιότυπο» ελληνικής καλοκαιρινής ανάσας. Και όλα αυτά, µέσα από ιδιαίτερες χρωµατικές επιλογές που αποκαλύπτουν µία έντονη, ζωντανή παρουσία και ταυτόχρονα µια εσωτερική γαλήνη
Κυριακάτικη Απογευματινή
