Μία εξαιρετικά σπάνια επιγραφή από το Βυζάντιο ήρθε στο φως στον αρχαιολογικό χώρο της Ουλπιάνας, κοντά στην Γκρατσάνιτσα του Κοσόβου, φέρνοντας μαζί της έναν απόηχο αυτοκρατορικού μεγαλείου. Το σημερινό Κόσοβο κάποτε αποτελούσε τμήμα της αρχαίας ρωμαϊκής επαρχίας της Δαρδανίας, που δημιουργήθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Οι Δάρδανοι πολέμησαν με τους Ιλλυριούς ενάντια στους Ρωμαίους μετά την κατάκτηση της Μακεδονίας, ενώ το 44 μ.Χ. η Δαρδανία ενσωματώθηκε στη ρωμαϊκή επαρχία της Μοισίας, που κάλυπτε τα σημερινά εδάφη της Σερβίας και της Βουλγαρίας.
Η επιγραφή είναι αφιερωμένη στον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄ και στη σύζυγό του, Θεοδώρα, και συνδέεται με την ανέγερση επισκοπικής βασιλικής στην πόλη. Είναι μόλις η δεύτερη γνωστή επιγραφή παγκοσμίως με ανάλογο περιεχόμενο, γεγονός που την καθιστά στα μάτια της αρχαιολογικής κοινότητας σπανιότατη. Ο λόγος είναι ότι φωτίζει και τη στενή σχέση του Ιουστινιανού με τη γενέτειρά του, Δαρδανία.
Η Ουλπιάνα, γνωστή ως «Δεύτερη Ιουστινιάνα», ανακατασκευάστηκε με εντολή του μετά τον σεισμό του 518 μ.Χ. και εξελίχθηκε σε σημαντικό διοικητικό και εκκλησιαστικό κέντρο των Βαλκανίων. Η συγκεκριμένη επιγραφή αποκαλύπτει πτυχές της πολιτικής του αυτοκράτορα, όχι μόνο στην αστική ανάπλαση αλλά και στην ενίσχυση της θρησκευτικής ζωής της περιοχής. Ο υπουργός Πολιτισμού του Κοσόβου, Χάρζουλα Τσέκου, χαρακτήρισε την ανακάλυψη μοναδικής σημασίας για την πολιτιστική ταυτότητα της χώρας. Τόνισε και τη σημασία της ως πρωτογενούς ιστορικής πηγής που αναδεικνύει τον ρόλο του Κοσόβου στην ύστερη αρχαιότητα και επαληθεύει τη βαθιά σύνδεση της περιοχής με τη βυζαντινή ιστορία. Παράλληλα, ανέδειξε την ανάγκη για διαρκή προστασία και συντήρηση του αρχαιολογικού χώρου, υπογραμμίζοντας ότι «οι ανασκαφές συνοδεύονται από διεθνείς συνεργασίες και σχέδια διαχείρισης».
Η περιοχή παραμένει ανεξερεύνητη σε μεγάλο βαθμό, κάτι που εντείνει την ανάγκη για συστηματική έρευνα. Προγραμματίζονται μελέτες και συνεργασίες με διεθνή πανεπιστήμια, ενώ η τοπική κυβέρνηση σχεδιάζει τη δημιουργία κέντρου πολιτιστικής ερμηνείας για την ευρύτερη ανάδειξη του χώρου. Στόχος δεν είναι απλώς η καταγραφή και διατήρηση των ευρημάτων, αλλά και η εκπαίδευση της νέας γενιάς στη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Εφημερίδα Απογευματινή
