Έργα άνω των 20.000.000 ευρώ υλοποιεί το υπουργείο Πολιτισμού στη Σάμο, με στόχο να μεταμορφωθεί το νησί κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να αποτελέσει κόμβο πολιτισμού. Στο πλαίσιο του «λίφτινγκ», το υπουργείο επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, στο Ηραίο, το Μουσείο Ναυπηγικών Τεχνών και σε ιστορικές εκκλησίες, όπως ο Ναός των Αϊ-Γιαννάκηδων.
Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στην επίσκεψή της -με αφορμή την 201η επέτειο από τη ναυμαχία της Σάμου- πραγματοποίησε αυτοψίες στα πολυάριθμα έργα που υλοποιούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου. Αρχικά στάθηκε στο Ηραίο, που συμπεριλαμβάνεται από το 1992 -όπως και τα κατάλοιπα της αρχαίας πόλης της Σάμου στο Πυθαγόρειο- στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Σε συνεργασία με το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο -ανασκάπτει περισσότερο από έναν αιώνα το αρχαίο ιερό- ολοκληρώθηκε μελέτη σκοπιμότητας (masterplan) για την προστασία, συντήρηση και ανάδειξή του (με οδικό χάρτη για σύνταξη μελετών για την προστασία/αποκατάσταση των μνημείων και ανάδειξη του ιερού τεμένους). Ολοκληρώθηκαν επίσης μελέτες πυροπροστασίας του αρχαιολογικού χώρου, προϋπολογισμού άνω του 1.000.000 ευρώ, και αναμένεται η έγκριση ώστε το 2026 να δρομολογηθεί η υλοποίηση του έργου, μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του ΥΠΠΟ.
Στο «μενού» περιλαμβάνεται και σχεδιασμός εθνικής στρατηγικής για προσαρμογή της προστασίας των Μνημείων Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και συστήματα καταγραφής/παρακολούθησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο μικροπεριβάλλον, προϋπολογισμού 4.000.000 ευρώ – με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Εδώ να υπογραμμίσουμε ότι ολοκληρώθηκε η μελέτη για την προστασία της παράκτιας περιοχής του αρχαιολογικού χώρου και ότι προσεχώς υλοποιείται το έργο από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Βορείου Αιγαίου -με εθνικούς πόρους του υπουργείου Πολιτισμού- ύψους 200.000 ευρώ.
Παλαιοχριστιανικό κοιμητήριο
Σε δεύτερο χρόνο, η υπουργός πραγματοποίησε αυτοψία στο παλαιοχριστιανικό κοιμητήριο στη Γλυφάδα του Πυθαγορείου, που η ίδρυσή του χρονολογείται στον 4ο- 7ο αιώνα μ.Χ. Το «λίφτινγκ» εν προκειμένω περιλαμβάνει ανασκαφική έρευνα, συντήρηση και αποκατάσταση των επιμέρους μνημείων. Προϋπολογισμού 1.530.000 ευρώ, εκτελείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Σάμου και χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης με ορίζοντα ολοκλήρωσης το τέλος του 2025.
Από το ίδιο χρηματοδοτικό εργαλείο, με επιπλέον εθνικούς πόρους του υπουργείου Πολιτισμού, εξελίσσεται το «λίφτινγκ» του μεταβυζαντινού ναού των Αϊ-Γιαννάκηδων στο Άνω Βαθύ, με φορέα υλοποίησης την ΕΦΑ Σάμου: προϋπολογισμού 1.000.000 ευρώ, θα ολοκληρωθεί το πιθανότερο στο τέλος του 2025. Αποκατάσταση τοιχοποιιών, τοποθέτηση ελκυστήρων, συντήρηση του διακόσμου και των ξύλινων τέμπλων, που χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, είναι στα προβλεπόμενα.
Η υπουργός παρέστη στα εγκαίνια και του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Ποτάμι Καρλοβασίου, του καλύτερα διατηρημένου βυζαντινού μνημείου της Σάμου, του 11ου αιώνα, χοροστατούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Σάμου, Ικαρίας και Κορσεών Ευσεβίου. Το έργο -στερέωσης, συντήρησης, αποκατάστασης-, όπως και του παρακείμενου βυζαντινού κάστρου και του ναού του Αγίου Νικολάου, προϋπολογισμού 763.000 ευρώ, χρηματοδοτήθηκε από Πρόγραμμα Ειδικού Σκοπού της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου 2017-2020 και υλοποιήθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και ολοκληρώθηκε το 2024.
Η κ. Μενδώνη πραγματοποίησε, τέλος, επίσκεψη εργασίας στο υπό ολοκλήρωση Μουσείο Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου στο Ηραίο, συνοδευόμενη από τον δήμαρχο Ανατολικής Σάμου, Παρασκευά Παπαγεωργίου. Κύριος του έργου, προϋπολογισμού 8.500.000 ευρώ, από πόρους του ΕΣΠΑ 2014-2020, είναι ο Δήμος Ανατολικής Σάμου: προβλέπεται η εγκατάσταση εκπαιδευτικής δομής μαθητείας – Σχολές Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ) διετούς διάρκειας.
Πρωταρχικός στόχος του ΥΠΠΟ για την υπουργείο πολιτισμού σαμος είναι η εκμάθηση της τέχνης από νέους, οι οποίοι θα ενδιαφερθούν και θα πιστέψουν στην αξία της διαιώνισής της. Έχουν απομείνει μετρημένοι εξειδικευμένοι τεχνίτες άλλωστε και είναι κρίμα, γιατί μιλάμε για μια τέχνη με ξεχωριστή σημασία, δεδομένης και της πλούσιας θαλασσινής παράδοσης της πατρίδας μας.
Εφημερίδα Απογευματινή
