Πέντε καρβέλια ψωμιού που προέρχονται κατευθείαν από το Βυζάντιο (!) είναι η σπανιότατη αρχαιολογική ανακάλυψη στην Κιλικία της Μικράς Ασίας, στην αρχαία Ειρηνούπολη. Δεν πρόκειται για απλά καρβέλια αλλά για πρόσφορα του 7ου-8ου αιώνα μ.Χ., ευρήματα εξαιρετικής σημασίας, τα οποία, επειδή είχαν απανθρακωθεί, διατηρούνται -παρά την ηλικία τους- σε μια μορφολογική ακεραιότητα που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο.
Αλλά αυτό που κάνει την ανακάλυψη μοναδική είναι η απεικόνιση του Ιησού που τα συνοδεύει καθώς και ο υπέροχος συνδυασμός εικονογραφικής και επιγραφικής τέχνης στα ελληνικά. «Στον ευλογημένο Ιησού με την ευγνωμοσύνη μας», αναγράφει η ελληνική επιγραφή που είναι αποτυπωμένη πάνω σε ένα από αυτά, πλαισιώνοντας το πρόσωπο του Χριστού.
Επιπροσθέτως, η ιδιαίτερη απεικόνιση του Ιησού που τη συνοδεύει. Και αυτό γιατί είναι εμφανώς διαφορετική από τις πλέον διαδεδομένες απεικονίσεις του Χριστού ως Παντοδύναμου ή Παντοκράτορα, με εκείνη την ιερατική και μεγαλοπρεπή μορφή που εμφανίζεται στις εικόνες των εκκλησιών. Αντίθετα, εδώ παρουσιάζεται μία ριζικά διαφορετική εικονογραφία, στην οποία οι ερευνητές αναγνωρίζουν μία παραλλαγή γνωστή ως «Ιησούς ο Σπορέας» ή «Ιησούς ο Αγρότης».
Αυτός ο εικονογραφικός τύπος, για τον οποίο υπάρχουν μόνο λίγες αναφορές στον βυζαντινό κόσμο, μετατοπίζει το ενδιαφέρον προς μια σαφώς πιο γήινη αντίληψη του Χριστού. Μία απεικόνιση που συνδέεται με τους κύκλους της ζωής, της γονιμότητας και της ανθρώπινης εργασίας – δηλαδή μία εικονογραφία με ένα βαθύ συμβολικό γνώρισμα.
Όσο για την ανάλυση των υπόλοιπων καμένων καρβελιών, έδειξε ότι φέρουν και αυτά τυπωμένες διακοσμήσεις που αποτελούνται από μοτίβα με Μαλτέζικο Σταυρό. Αυτός είναι ένας τύπος σταυρού με βραχίονες ίσου μήκους, που στενεύουν στο κέντρο και πλαταίνουν στα άκρα – ένα επαναλαμβανόμενο σύμβολο στη μεσαιωνική χριστιανική τέχνη και τη λαϊκή κουλτούρα.
Πάνω από όλα, όμως, αυτά τα ευρήματα επαληθεύουν μία μυστηριακή πρακτική, που ήταν γνωστή μέχρι τώρα κυρίως από κείμενα και καλλιτεχνικές αναφορές, με ελάχιστα ωστόσο άμεσα φυσικά ίχνη. Επιπλέον, καθένα από αυτά θα βοηθήσει στην ακριβέστερη ανακατασκευή του τελετουργικού, της καθημερινής ζωής και των πεποιθήσεων μιας κοινότητας πριν από περισσότερα από 1.300 χρόνια.
Εφημερίδα Απογευματινή
