Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης ή αλλιώς «χάρτα» της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ένα από τα πιο εκτεταμένα και σημαντικά θεσμικά έργα των τελευταίων δεκαετιών, αναμένεται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στις αρχές του νέου έτους, μετά τη δημόσια διαβούλευση που θα ακολουθήσει τις γιορτές.
Πρόκειται για μια συνολική αναθεώρηση της λειτουργίας των δήμων και των Περιφερειών, η οποία περιλαμβάνει ριζικές αλλαγές στην εκλογική διαδικασία, στη διαφάνεια, στον πειθαρχικό έλεγχο των αιρετών και στον τρόπο λήψης αποφάσεων. Ο υπουργός Εσωτερικών, Θεόδωρος Λιβάνιος, μέσω των τευχών που έχουν ήδη στα χέρια τους και αναλύουν γραμμή γραμμή τα συλλογικά όργανα δήμων και Περιφερειών, παρουσίασε το όραμα της κυβέρνησης για μια πιο σύγχρονη, λειτουργική και συμμετοχική Αυτοδιοίκηση.
Σε μία εκδήλωση αφιερωμένη στον θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στους ανθρώπους που τον υπηρέτησαν μίλησε ο Θ. Λιβάνιος, στο πλαίσιο των 12ων Βραβείων Αυτοδιοίκησης, που συνδιοργανώνουν η Ένωση Δημάρχων Αττικής και η Περιφερειακή Ένωση Δήμων Αττικής.
Ο υπουργός Εσωτερικών έδωσε ιδιαίτερο βάρος στον νέο κώδικα, ο οποίος, όπως τόνισε, αποτελεί ένα «μεγάλο έργο κωδικοποίησης» περίπου 1.000 διάσπαρτων νόμων, που αφορούν την Αυτοδιοίκηση, πολλοί εκ των οποίων είχαν τροποποιηθεί δεκάδες φορές, προκαλώντας σύγχυση και γραφειοκρατικά εμπόδια.
Ο νέος κώδικας σύμφωνα με τον υπουργό στοχεύει στην αποσαφήνιση των αρμοδιοτήτων Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Αυτοδιοίκησης, στον εκσυγχρονισμό της οικονομικής λειτουργίας των ΟΤΑ, στη μείωση της γραφειοκρατίας, στη σαφή οριοθέτηση του ελέγχου νομιμότητας, αποκλείοντας τον έλεγχο σκοπιμότητας, στην αναθεώρηση του πειθαρχικού πλαισίου και της θεσμικής θέσης των αιρετών.
Μάλιστα, αποκάλυψε τα επόμενα βήματα μέχρι να κατατεθεί στο Κοινοβούλιο προς ψήφιση. «Ο κώδικας θα συζητηθεί αναλυτικά στη γενική συνέλευση της ΚΕΔΕ στις 17 Δεκεμβρίου, θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μετά τις γιορτές και στη συνέχεια θα κατατεθεί στη Βουλή», είπε συγκεκριμένα.
Η ηλεκτρονική ψήφος
Κεντρική καινοτομία αποτελεί η εισαγωγή της ηλεκτρονικής ψήφου στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2028. Για πρώτη φορά οι πολίτες θα μπορούν προαιρετικά να ψηφίζουν μέσω κινητού τηλεφώνου, αφού πρώτα εγγραφούν στους Ειδικούς Εκλογικούς Καταλόγους Ηλεκτρονικής Ψήφου. Η διαδικασία θα είναι απλή. Ταυτοποίηση κινητού, επιβεβαίωση e-mail και χρήση ενός OTP (κωδικός μίας χρήσης). Ο ψηφοφόρος θα έχει μάλιστα τη δυνατότητα να διορθώνει την ψήφο του μέσα στη διάρκεια της ημέρας, με ισχύ να έχει μόνο η τελευταία επιλογή. Η ηλεκτρονική ψήφος στοχεύει στη μείωση της αποχής, στην ενίσχυση της συμμετοχής ειδικά νέων και εργαζομένων, αλλά και στην υποστήριξη όσων βρίσκονται στο εξωτερικό ή έχουν αντικειμενική δυσκολία πρόσβασης σε εκλογικό κέντρο. Το σύστημα θα διαθέτει όλες τις προβλεπόμενες δικλίδες ασφαλείας ώστε να διασφαλίζεται η μυστικότητα, η προσωπικότητα και η εγκυρότητα της ψήφου.
Παράλληλα, κάθε δήμος θα πρέπει να συγκροτεί Εφορευτική Επιτροπή Ηλεκτρονικής Ψήφου, ενώ όλες οι τεχνικές λεπτομέρειες θα οριστικοποιηθούν με το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. Αν δεν συμπληρωθεί το απαιτούμενο πλήθος εγγεγραμμένων στους ειδικούς καταλόγους, η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν θα μπορεί να διεξαχθεί.
Το εκλογικό μέτρο
Ο νέος κώδικας αλλάζει και τον τρόπο εκλογής δημάρχων και περιφερειαρχών. Το εκλογικό μέτρο ορίζεται στο 42% (έναντι του σημερινού 43%), χωρίς δεύτερο γύρο. Αν κανείς συνδυασμός δεν υπερβεί το όριο, ενεργοποιείται δεύτερο στάδιο προσμέτρησης, στο οποίο συνυπολογίζονται οι εναλλακτικές ψήφοι των ψηφοδελτίων που δεν συμμετέχουν στο δεύτερο στάδιο. Αν ακόμη και τότε υπάρξει ισοψηφία, ο νόμος προβλέπει δημόσια κλήρωση από το αρμόδιο δικαστήριο. Δήμαρχος ή περιφερειάρχης εκλέγεται ο επικεφαλής του επιτυχόντος συνδυασμού.
Τα δημοψηφίσματα
Εισάγονται για πρώτη φορά τα ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα για ζητήματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων κάθε δήμου. Θα πραγματοποιούνται μία φορά τον χρόνο κατόπιν απόφασης του δημοτικού συμβουλίου και θα έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα. Για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον 30% των εγγεγραμμένων δημοτών. Η δυνατότητα αυτή θα ενεργοποιηθεί από το φθινόπωρο του 2026.
Η φωνή των νέων
Ο νέος κώδικας προβλέπει την αναβάθμιση του θεσμού των Τοπικών Συμβουλίων Νέων μέσω της δημιουργίας Συμβουλίων Νέων, που θα αποτελούνται από άτομα 17-28 ετών και θα εκλέγονται επίσης ηλεκτρονικά για θητεία δυόμισι ετών. Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Νέων θα συμμετέχει στο δημοτικό συμβούλιο, δίνοντας θεσμικό βάρος στις απόψεις των νέων της πόλης.
Αυστηρό πλαίσιο πειθαρχικού ελέγχου αιρετών
Ο κώδικας εισάγει για πρώτη φορά την Υπηρεσία Γενικής Εποπτείας Νομιμότητας ΟΤΑ με έδρα την Αθήνα και επικεφαλής γενικό επόπτη Νομιμότητας. Η υπηρεσία θα έχει αρμοδιότητα ελέγχου πράξεων και παραλείψεων αιρετών, επιβολής αργίας ή έκπτωσης και εποπτείας των νομικών προσώπων των ΟΤΑ. Προβλέπεται αυτόματη έκπτωση αιρετών σε περιπτώσεις αμετάκλητων καταδικαστικών αποφάσεων για σοβαρά αδικήματα, ενώ οι υποθέσεις αργίας δημάρχων και περιφερειαρχών θα εκδικάζονται κατά προτεραιότητα. Ακόμη, επιτρέπεται η παύση αιρετών για λόγους δημοσίου συμφέροντος ή αδυναμίας άσκησης καθηκόντων λόγω υγείας, κατόπιν απόφασης του υπουργού Εσωτερικών και σύμφωνης γνώμης πειθαρχικού συμβουλίου.
Εφημερίδα Απογευματινή
