Η20ή Μαΐου του 1941 είναι η ηµεροµηνία κατά την οποία αρχίζει -κατά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο- η προσπάθεια των Γερµανών να καταληφθεί το έσχατο τµήµα ελεύθερου ελληνικού εδάφους, µετά την εισβολή των κατακτητών στη χώρα: η Κρήτη. Η µεγαλόνησος δεν ήταν απλώς το µόνο ελληνικό έδαφος που παρέµενε ελεύθερο, αλλά είχε και ιδιαίτερη συµβολική σηµασία. Εκπροσωπούσε το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος, διότι εκεί, στην Κρήτη, είχε καταφύγει ο βασιλιάς Γεώργιος Β’, η κυβέρνηση και µέρος των ελληνικών Ενόπλων ∆υνάµεων.
Την ηµεροµηνία εκείνη άρχιζε µία στρατιωτική επιχείρηση των Γερµανών υπό την επωνυµία «Ερµής» (Unternehmen «Merkur») κατά της Κρήτης. Η επιχείρηση εκείνη προέβλεπε την πτώση µε αλεξίπτωτα 10.000 αλεξιπτωτιστών και 750 ανδρών µε ανεµοπλάνα. Επίσης άλλοι 7.000 άνδρες θα µεταφέρονταν στην Κρήτη µε πλοία και 5.000 Γερµανοί στρατιώτες µε µεταγωγικά αεροπλάνα.
Για τη Μάχη της Κρήτης είχε εκδοθεί το 1967, από τη ∆ιεύθυνση Ιστορίας Στρατού και συντάκτη τον αντισυνταγµατάρχη Χρήστο Γκιών, σχετικό βιβλίο µε τον ίδιο τίτλο στο οποίο αναλυόταν επακριβώς τι ήταν και ποιοι οι στόχοι της Επιχείρησης «Ερµής»:
- Πρώτον, η απόκτηση κυριαρχίας στον αέρα από τους Γερµανούς.
- ∆εύτερον, η χρησιµοποίηση αλεξιπτωτιστών, καθώς και προσγείωση µε ανεµοπλάνα για την κατάληψη των αεροδροµίων της Κρήτης και κυρίως του Μάλεµε.
- Τρίτον, µετά την κατάληψη των αεροδροµίων, η πραγµατοποίηση απόβασης από αέρος µονάδων ορεινών κυνηγών, όπως αποκαλούνταν συγκεκριµένα τµήµατα του γερµανικού στρατού, για την πλήρη κατάληψη της Κρήτης.
- Τέταρτον, η ενίσχυση των δυνάµεων του Μάλεµε µε απόβαση στρατιωτικών τµηµάτων στις παραπλήσιες ακτές. Τα τµήµατα αυτά θα µεταφέρονταν µε πλωτά µέσα.
- Πέµπτον, η αποβίβαση από θαλάσσης πυροβολικού, αρµάτων µάχης και οχηµάτων.
Τρεις οµάδες θα πραγµατοποιούσαν τις προβλεφθείσες επιθέσεις:
-Η δυτική οµάδα, που είχε την συνθηµατική ονοµασία «Κοµήτης», θα επετίθετο στο αεροδρόµιο του Μάλεµε.
-Η κεντρική οµάδα µε την ονοµασία «Αρης» θα επιχειρούσε να καταλάβει την περιοχή Χανίων, Σούδας και Ρεθύµνου και το αεροδρόµιο της πόλης αυτής.
-Η ανατολική οµάδα που έφερε την ονοµασία «Ωρίων» είχε στόχο το Ηράκλειο και το αεροδρόµιό του.
Οι βρετανικές δυνάµεις
Για την άµυνα της νήσου υπήρχε η 5η Μεραρχία Πεζικού, η Μεραρχία Κρητών, που απαριθµούσε 22.000 άνδρες. Η άµυνα της Κρήτης πέρασε στην ευθύνη του βρετανικού Αρχηγείου της Μέσης Ανατολής, µε έδρα το Κάιρο και επικεφαλής τον στρατηγό Αρτσιµπαλντ Ουέιβελ. Ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός, Ουίνστον Τσόρτσιλ, σε ειδική σύσκεψη είχε ζητήσει να σταλούν στην Κρήτη 2 ταξιαρχίες, να κατασκευαστούν αεροδρόµια και να µετατραπεί ο όρµος της Σούδας σε βάση ανεφοδιασµού του βρετανικού στόλου της Μεσογείου.
Οι πρώτες δυνάµεις που στάλθηκαν στο νησί, µερικούς µήνες πριν από τη γερµανική επίθεση, ήταν ένα τάγµα Πεζικού στον κόλπο της Σούδας και ακόµη 2.500 άνδρες, εξοπλισµένοι µε αντιαεροπορικά πυροβόλα. Πρώτος διοικητής των βρετανικών δυνάµεων στην Κρήτη ήταν ο ταξίαρχος Ορντ Τίντµπουρι.
Οι γερµανικοί βοµβαρδισµοί της Κρήτης, που άρχισαν το πρωί της 20ής Μαΐου του 1941, ξεπερνούσαν κάθε προηγούµενο. Μάχες ηρωικές έδιναν οι Ελληνες και Νεοζηλανδοί µαχητές κυρίως γύρω από το Μάλεµε, που ενδιέφερε ιδιαίτερα τους Γερµανούς.
Η εµπειρία της Φρειδερίκης
Εχει ενδιαφέρον πώς περιγράφει αυτούς τους πρώτους βοµβαρδισµούς η Φρειδερίκη, µετέπειτα Ελληνίδα βασίλισσα, στο βιβλίο της «Μέτρον Κατανοήσεως»: «Την στιγµή που φτάναµε στην Κρήτη (σ.σ. όπως προαναφέρθηκε, η βασιλική οικογένεια και η κυβέρνηση είχαν µεταφερθεί στην Κρήτη) γινόταν εκεί αεροπορική επιδροµή και µπήκαµε σε ένα όρυγµα, µε τα δύο παιδιά ριγµένα στο έδαφος, ενώ οι βόµβες σφύριζαν και έπεφταν δεξιά και αριστερά µας. Τα αεροπλάνα πετούσαν πολύ χαµηλά και µπορούσαµε να δούµε τις βόµβες καθώς έπεφταν. Εριξαν γύρω µας περίπου 50 βόµβες, αλλά βγήκαµε σώοι…».
Το απόγευµα της 27ης Μαΐου επήλθε η κατάρρευση. Γερµανικά τµήµατα µπήκαν στα εγκαταλελειµµένα Χανιά και στο κατεστραµµένο Ρέθυµνο. Και στις 29 Μαΐου έπεσε και το Ηράκλειο. Βεβαίως η πτώση της Κρήτης δεν ήταν αναίµακτη για τους ναζί. Πλήρωσαν βαρύ φόρο αίµατος. Σύµφωνα µε στοιχεία της ∆ιεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, στις µάχες σκοτώθηκαν 1.990 Γερµανοί, ενώ άλλοι 1.995 ήταν µεταξύ των αγνοουµένων.
Οι δε απώλειες του Σώµατος των Γερµανών αλεξιπτωτιστών, που θεωρούνταν ένα επίλεκτο Σώµα, ξεπερνούσαν τις 8.000! Εχασαν ακόµη 220 αεροσκάφη, ενώ άλλα 150 είχαν υποστεί σοβαρές ζηµιές. Μετά την πτώση της Κρήτης είχε διεξαχθεί στη Βουλή των Κοινοτήτων µία έντονη συζήτηση, στην οποία ο Τσόρτσιλ είχε κληθεί να απαντήσει για το αν τελικά είχε οργανωθεί µία αποτελεσµατική άµυνα της νήσου. Ο Βρετανός πρωθυπουργός είχε απαντήσει ως εξής:
«Με ερωτάτε διατί δεν έλαβε µέρος η αεροπορία µας στη µάχη. Απαντώ: ∆ιότι δεν είχαµε στην νήσο πολλά και ισχυρώς προστατευµένα αεροδρόµια. Και τούτο διότι δεν υπήρχαν αντιαεροπορικά πυροβόλα. Τα υπάρχοντα διετίθεντο εις τον εξοπλισµό των εµπορικών πλοίων… Φυσικά υπάρχουν παρά πολλά νησιά και παρά πολλά στρατηγικά σηµεία στη θάλασσα. Το να αποπειραθεί όµως κανείς να καταστήσει άτρωτες όλες αυτές τις νήσους και τα στρατηγικά σηµεία, να δηµιουργήσει δηλαδή παντού πλήρη ασφάλεια, θα εσήµαινε αναµφίβολα ότι δεν θα είναι ισχυρός πουθενά».
Συµπέρασµα: Η Κρήτη δεν είχε εξοπλιστεί εγκαίρως και αποτελεσµατικά επειδή προτεραιότητα είχαν, προκειµένου να καλυφθούν επαρκώς, άλλες στρατηγικής φύσεως ανάγκες…
Πάντως, µέσα από ένα ριζίτικο τραγούδι η λαϊκή µούσα περιέγραψε τις πραγµατικές αιτίες της πτώσης της Κρήτης: «Χίτλερ, να µην το καυχηθείς πως πάτησες την Κρήτη ξαρµάτωτη την εύρηκες κι έλειπαν τα παιδιά της…».
Κυριακάτικη Απογευματινή
