Απέναντι από το πάλαι ποτέ ξενοδοχείο «Χίλτον» υπάρχει µία λευκή κολόνα. Είναι κάτι σαν µνηµείο µε στίχους του Κωστή Παλαµά. Το µνηµείο είναι αφιερωµένο στον δολοφονηµένο σε εκείνο ακριβώς το σηµείο από βενιζελικούς, στα τέλη Ιουλίου του 1920, Ίωνα ∆ραγούµη· τον Έλληνα διπλωµάτη, πολιτικό και λογοτέχνη, αντίπαλο του Βενιζέλου στην περίοδο του Εθνικού ∆ιχασµού.
Το µνηµείο ήταν απαίτηση του Κωστή Παλαµά και ανεγέρθηκε το 1921. Οι στίχοι που το συνοδεύουν, συντεθειµένοι από τον ποιητή λίγες µέρες µετά τη δολοφονία, φέρουν τον τίτλο «Νεκρική Ωδή» και λένε: «Λευκή, ας βαλθή όπου έπεσες, κολώνα, / (Πώς έπεσες, γραφή να µην το λέει) / λευκή, µε της Πατρίδας την εικόνα. / Μόνο εκείνη ταιριάζει να σε κλαίει, / βουβή, µαρµαρωµένη να σε κλαίει».
Η πατριωτική δράση του ∆ραγούµη ήταν αδιαµφισβήτητη. Αυτός είχε οργανώσει τις ελληνικές κοινότητες για την αντιστασιακή τους δράση στον Μακεδονικό Αγώνα κατά των Βουλγάρων, την τετραετία 1904-1908. Ο Ίων ∆ραγούµης ήταν το πέµπτο παιδί µιας οικογένειας έντεκα παιδιών. Πατέρας του ήταν ο πολιτικός Στέφανος ∆ραγούµης, που διετέλεσε και πρωθυπουργός της Ελλάδας το 1910. Το 1899 ο Ίων εισήλθε στο διπλωµατικό σώµα και ξεκίνησε η σταδιοδροµία του στο υπουργείο Εξωτερικών, υπηρετώντας ως υποπρόξενος σε διάφορες περιοχές του εξωτερικού αλλά και σε εδάφη της Ελλάδας που δεν είχαν ακόµη απελευθερωθεί.
Σύζυγος της αδελφής του, Ναταλίας ∆ραγούµη, ήταν ο Μακεδονοµάχος Παύλος Μελάς. Μαζί οργάνωσαν τις ελληνικές κοινότητες εναντίον των βουλγαρικών κοµιτάτων, υποδαυλίζοντας τη σύγκρουση στη Μακεδονία. Ενθερµος πατριώτης, πριν τελειώσει ο Μακεδονικός Αγώνας, ενώ υπηρετούσε στην Κωνσταντινούπολη, ίδρυσε µε τον Αθανάσιο Σουλιώτη Νικολαΐδη την «Οργάνωση της Κωνσταντινουπόλεως», που στόχο είχε τη συνεννόηση όλων των εθνοτήτων της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας για την εξασφάλιση ίσης µεταχείρισης από τον σουλτάνο.
Την ίδια εποχή ο δραστήριος σε εθνικά ζητήµατα ∆ραγούµης διακρίθηκε και στην προσωπική του ζωή, ιδιαίτερα στα ερωτικά του. Συνδέθηκε µε την Πηνελόπη ∆έλτα, αλλά το 1908 διέκοψε τη σχέση αυτή για να συνάψει άλλη, εξίσου θυελλώδη, µε την ηθοποιό Μαρίκα Κοτοπούλη.
Στο πλαίσιο της εθνικής του δράσης οργάνωσε, µετά την κατάληψη των ∆ωδεκανήσων από τους Ιταλούς το 1912, το Πανδωδεκανησιακό Συνέδριο, µέσω του οποίου εκφράστηκε το αίτηµα της Ένωσης µε την Ελλάδα. Τα ∆ωδεκάνησα πέρασαν το 1943 στους Γερµανούς, µετά την πτώση του φασισµού, και ενσωµατώθηκαν τελικά στην Ελλάδα το 1947 µε τη Συνθήκη των Παρισίων.
Αντίθετος στην κατάκτηση της Ιωνίας
Ο Ίων ∆ραγούµης, υπηρετώντας στον Στρατό ως δεκανέας, εντάχθηκε στο επιτελείο του βασιλιά Κωνσταντίνου, αρχιστρατήγου του Ελληνικού Στρατού. Στάθηκε στο πλευρό του κατά τον Εθνικό ∆ιχασµό, κάτι που τελικά του στοίχισε τη ζωή. Συµµετείχε µαζί µε τον στρατηγό ∆ούσµανη και τον Ιωάννη Μεταξά στις διαπραγµατεύσεις µε τον Ταχτσίν Πασά για την παράδοση της Θεσσαλονίκης το 1912, µετά τις νίκες στο Σαραντάπορο και στα Γιαννιτσά, στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεµο.
Ιστορικά έχουν υπάρξει συγχύσεις γύρω από το πρόσωπό του. Δεν έγινε αντίπαλος του Βενιζέλου επειδή ήταν βασιλόφρων –αρχικά τον υποστήριζε– αλλά επειδή διαπίστωσε τάσεις αυταρχισµού στην πολιτική του στάση και διαφωνούσε στα εθνικά ζητήµατα. Ήταν αντίθετος µε την κατάκτηση της Ιωνίας και την ενσωµάτωση όλων των αλύτρωτων πατρίδων στο ελληνικό κράτος. Αντιθέτως, πίστευε ότι θα µπορούσαν να εξασφαλιστούν συνθήκες ελεύθερης οικονοµικής, πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης για τον Ελληνισµό στην Ανατολή. Επικαλέστηκε τον κίνδυνο από βορρά, από τους Σλάβους γείτονες, ενώ θεωρούσε εφικτή µια ελληνοτουρκική συνεννόηση.
Όταν, στις 30 Ιουλίου 1920, µετά την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου στον σιδηροδροµικό σταθµό της Λιόν, ο ∆ραγούµης συνελήφθη στην Αθήνα από άνδρες της Χωροφυλακής υπό τον Εµµανουήλ Ζυµβρακάκη, βρέθηκε στο αντιβενιζελικό στόχαστρο. Στη συνέχεια δολοφονήθηκε στο σηµείο όπου βρίσκεται σήµερα το µνηµείο µε τους στίχους του Παλαµά. Ως ηθικοί αυτουργοί καταγγέλθηκαν ο Παύλος Γύπαρης, επικεφαλής των «∆ηµοκρατικών Ταγµάτων Ασφαλείας», παρακρατικού σώµατος απέναντι στους Επιστράτους του Μεταξά, και ο Εµµανουήλ Μπενάκης, παλαιός υπουργός του Βενιζέλου. Τραγική ειρωνεία: ο ∆ραγούµης είχε συλληφθεί πηγαίνοντας να γράψει άρθρο καταγγέλλοντας την απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου.
Αγαπούσε τον άνθρωπο
Μια άλλη σύγχυση περί τον ∆ραγούµη είναι ότι πολλοί τον χαρακτήριζαν, λόγω των εθνικιστικών του θέσεων, ως ακροδεξιό. Αντιθέτως, ο ∆ραγούµης είχε ασπαστεί και τον σοσιαλισµό, βλέποντας µάλιστα µε θετικό µάτι και τους Μπολσεβίκους. Τον σοσιαλισµό, βέβαια, τον προσέγγιζε όχι ως πάλη των τάξεων, την οποία απέρριπτε, αλλά ως έκφραση ανθρωπισµού.
Στο Ηµερολόγιό του γράφει: «Αγαπώ πάρα πολύ τον άνθρωπο για να γίνω στενός σοσιαλιστής. Αγαπώ πάρα πολύ τον άνθρωπο για να γίνω στενός πατριώτης. Αγαπώ πάρα πολύ τον άνθρωπο για να νοιώσω τον εαυτό µου άτοµο. Από άνθρωπος µιας τάξης µε ορισµένα συµφέροντα τάξης, γίνοµαι σοσιαλιστής µε την πλατιά έννοια και θέλω µια καινούρια οικονοµία της κοινωνίας µου και των άλλων κοινωνιών. Από στενός πατριώτης, γίνοµαι εθνικιστής, µε τη συνείδηση του έθνους µου και όλων των άλλων εθνών, γιατί οι διαφορές των εθνών πάντα θα υπάρχουν, και έχω τη συνείδησή τους και χαίροµαι που υπάρχουν αυτές οι διαφορές, που µε τις αντιθέσεις τους, µε τις αντιλήψεις τους, υψώνουν την ανθρώπινη συνείδηση και ενέργεια. Από άτοµο γίνοµαι άνθρωπος».
Κυριακάτικη Απογευματινή
