Το ένα δέκατο του δευτερολέπτου που θα άλλαζε την Ιστορία

Ηταν 13 Αυγούστου του 1968, όταν, σε µία από τις κορυφαίες στιγµές αντίστασης κατά της δικτατορίας που είχε εγκαθιδρυθεί µε πραξικόπηµα κάτι παραπάνω από ένα χρόνο πριν, ο Αλέκος Παναγούλης αποπειράθηκε να σκοτώσει τον επικεφαλής της χούντας των συνταγµαταρχών, Γεώργιο Παπαδόπουλο.

Ο Παπαδόπουλος έµενε σε µία βίλα στο Λαγονήσι, που του είχε παραχωρηθεί από γνωστό Ελληνα επιχειρηµατία, διεθνούς εµβέλειας. Και ο Παναγούλης είχε
αποφασίσει µε άλλους συντρόφους του, µεταξύ των οποίων και ο µετέπειτα υπουργός των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, Λευτέρης Βερυβάκης, να τοποθετήσει βόµβες σε ένα σηµείο της διαδροµής από την οποία περνούσε κάθε πρωί ο Παπαδόπουλος για να πάει στο γραφείο του.

Οπως είχε περιγράψει ο ίδιος ο Παναγούλης στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, είχε προγραµµατίσει να πυροδοτήσει τη βόµβα από ένα σηµείο κοντά στη θάλασσα, το οποίο ήταν βολικό, διότι µπορούσε να κρυφτεί αλλά και να παρακολουθεί τη διαδροµή που θα ακολουθούσε το αυτοκίνητο του δικτάτορα. Ηταν ακριβώς το 31ο χιλιόµετρο της λεωφόρου Αθηνών – Σουνίου.

Οπως είχε διηγηθεί ο Παναγούλης, είχε πάει στο σηµείο εκείνο από το πρωί της µέρας που είχε αποφασιστεί να γίνει η απόπειρα. «Ενας σύντροφος -είχε πει ο Παναγούλης στη σχετική διήγησή του- ανέλαβε να βγάλει από το αυτοκίνητο το καλώδιο που θα πυροδοτούσα. Καθώς το έβγαζε, όµως, το καλώδιο µπερδεύτηκε
και, όπως είχε γίνει, δεν έφτανε στο σηµείο απόκρυψης. Επίπλέον, δεν έβλεπα την πινακίδα. Μείωνα λοιπόν στο ελάχιστο τις πιθανότητες διαφυγής µου και υπήρχε περίπτωση να συλληφθώ πριν κάµω την απόπειρα.

Από εκείνο το σηµείο πυροδότησα στις 08.20. Οπως αποδείχθηκε, δεν πέτυχα το αµάξι του δικτάτορα για ένα δέκατο του δευτερολέπτου»…

Η σύλληψη

Η φρουρά του Παπαδόπουλου βγήκε από τα αυτοκίνητά της και άρχισε να ψάχνει την περιοχή. Συγχρόνως ειδοποιήθηκε η Χωροφυλακή της περιοχής, η οποία απέστειλε ισχυρή δύναµη. Υστερα από έρευνες εντοπίστηκε ο Παναγούλης πίσω από έναν βράχο, φορώντας µόνο το µαγιό του. Από εκείνη την στιγµή άρχισε η κόλαση για τον Αλέκο Παναγούλη, καθώς µεταφέρθηκε στην ΕΣΑ για να υποστεί απερίγραπτα βασανιστήρια υπό την επίβλεψη του γνωστού ταγµατάρχη – αρχιβασανιστή, Θόδωρου Θεοφιλογιαννάκου.

Μάλιστα είχε καταφθάσει από τη ∆ράµα -όπου βρισκόταν- και ο διοικητής της ΕΣΑ, ο διαβόητος ∆ηµήτρης Ιωαννίδης, που χρόνια µετά είχε επιχειρήσει το πραξικόπηµα κατά του Μακαρίου που οδήγησε στα δεινά της Κύπρου. Εχει σηµασία ότι ο Παναγούλης είχε µιλήσει ειδικά για τον διοικητή εκείνο της ΕΣΑ σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στην εφηµερίδα «Καθηµερινή», στα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Συγκεκριµένα είχε πει για τον Ιωαννίδη:
«Υστερα από αυτή την πρώτη φορά, τον ξαναείδα στις 28 Αυγούστου, δηλαδή 15 µέρες αργότερα. Ηταν στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκοµείο, όπου µε είχαν πάει πληγιασµένο, σε κωµατώδη κατάσταση, επειδή αρνιόµουν να πάρω τροφή. Μετά συνήλθα από το κώµα, µε είχαν αλυσοδεµένο στο κρεβάτι. Ο Ιωαννίδης ζύγωσε, µαζί µε τον αρχηγό των βασανιστών µου, τον Θεοφιλογιαννάκο, κι αµέσως ο Θεοφιλογιαννάκος ρίχτηκε επάνω µου φωνάζοντας: ‘‘Μίλα. Μίλα ή θα σε κάνω να µιλήσεις εγώ. Μην πιστέψεις ότι θα γλιτώσεις, επειδή είσαι στο νοσοκοµείο’’. Μην έχοντας τη δύναµη να του απαντήσω, τον
έφτυσα στο πρόσωπο. Ο Θεοφιλογιαννάκος απάντησε µε µια φοβερή γροθιά. Το αίµα άρχισε να τρέχει από το στόµα κι από τη µύτη µου, µα ο Ιωαννίδης σήκωσε το χέρι, σάµπως αγανακτισµένος ή σαν να ήθελε να τον σταµατήσει και είπε: ‘‘Φαίνεται δεν έµαθες ακόµα πως ένας στους εκατό χιλιάδες δεν µιλάει κι αυτή είναι η περίπτωσή του’’. Επειτα στράφηκε σε µένα, και πάντα ψύχραιµος και ήρεµος, πρόσθεσε: ‘‘Θα σε τουφεκίσω’’»…

Ανησυχίες

Ο Αλέκος Παναγούλης είχε γεννηθεί στη Γλυφάδα. Προερχόταν από οικογένεια στρατιωτικών, καθώς ο πατέρας του ήταν αξιωµατικός του Στρατού Ξηράς. Είχε δύο αδέλφια, τον Γιώργο και τον Στάθη, ο οποίος ήταν στα χρόνια της Μεταπολίτευσης γνωστός πολιτικός, που είχε διατελέσει και υφυπουργός Εσωτερικών στις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ. Ηλεκτρολόγος-µηχανολόγος ο Παναγούλης, είχε από νεαρός πολιτικές ανησυχίες και γι’ αυτό, όντας κεντρώας ιδεολογικής κατεύθυνσης, είχε ενταχθεί στην Ενωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και συγκεκριµένα στην Ε∆ΗΝ, τη νεολαία του κόµµατος, της οποίας είχε αναλάβει την προεδρία µετά την αποκατάσταση της δηµοκρατίας.

Πριν από την απόπειρα κατά του Παπαδόπουλου ο Παναγούλης υπηρετούσε στο 85ο Σύνταγµα Πεζικού στη Βέροια, απ’ όπου λιποτάκτησε και κατέφυγε στην Κύπρο, προκειµένου να οργανώσει από εκεί την αντιστασιακή του δράση. Εκεί είχε έλθει σε επαφή µε τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, που την εποχή εκείνη ήταν υπουργός Αµυνας της Κύπρου και πρώην στέλεχος της ΕΟΚΑ, του Γεωργίου Γρίβα- ∆ιγενή. Ο Γιωρκάτζης, που δολοφονήθηκε το 1970 και η δολοφονία του παραµένει µέχρι σήµερα ανεξιχνίαστη, µολονότι υπήρχαν φήµες ότι τον είχε σκοτώσει η χούντα, βοήθησε τον Παναγούλη στην απόπειρά του κατά του Παπαδόπουλου.

Τρεις µήνες µετά τη σύλληψή του ο Παναγούλης δικάστηκε τον Νοέµβριο του 1968 από το Εκτακτο Στρατοδικείο και καταδικάστηκε σε θάνατο, χωρίς βεβαίως να εκτελεστεί η ποινή, καθώς το καθεστώς των συνταγµαταρχών είχε φοβηθεί τον διεθνή θόρυβο σε βάρος του.

Να σηµειωθεί ότι ο Παναγούλης µερικούς µήνες µετά -και συγκεκριµένα στις 5 Ιουνίου του 1969- είχε κατορθώσει να δραπετεύσει, αλλά συνελήφθη και οδηγήθηκε στην αποµόνωση.

Επειτα από πέντε χρόνια από την απόπειρα, τον Αύγουστο του 1973 απελευθερώθηκε από τις φυλακές του Μπογιατίου, όπου κρατούνταν, καθώς το καθεστώς είχε χορηγήσει αµνηστία σε όλους τους πολιτικούς κρατούµενους. Μετά την αποκατάσταση της δηµοκρατίας, στις πρώτες εκλογές του 1974 είχε εκλεγεί βουλευτής µε την Ενωση Κέντρου-Νέες ∆υνάµεις.

Οµως την Πρωτοµαγιά του 1976 σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχηµα κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες και µε τα σενάρια για τον θάνατό του να περιλαµβάνουν διάφορες εκδοχές.

Η σύντροφός του στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, γνωστή Ιταλίδα δηµοσιογράφος και συγγραφέας Οριάνα Φαλάτσι, έγραψε ένα βιβλίο για τον Αλέκο Παναγούλη µε τίτλο «Ενας Ανδρας», ενώ η ελληνική πολιτεία τον τίµησε εκδίδοντας γραµµατόσηµο µε το πρόσωπό του. Επίσης ο Σταθµός του Μετρό στον Αγιο ∆ηµήτριο φέρει το όνοµά του και προτοµή του βρίσκεται στην οµώνυµη στάση του υπόγειου σιδηροδρόµου στον Αγιο ∆ηµήτριο, δηλαδή στην περιοχή της λεωφόρου Βουλιαγµένης όπου έχασε τη ζωή του την Πρωτομαγιά του 1976.

Κυριακάτικη Απογευματινή