Το κλείσιµο 200 και πλέον καταστηµάτων των Ελληνικών Ταχυδροµείων ανά την Ελλάδα, που είναι φυσικό να έχει ξεσηκώσει θόρυβο και να προκαλεί αντιδράσεις, κάνει επίκαιρη την ιστορική πορεία τους στα 197 χρόνια της λειτουργίας τους.
Ηταν Σεπτέµβριος του 1828 όταν ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδος, ο Ιωάννης Καποδίστριας, οραµατικός και ταγµένος στη µετεξέλιξη της απελευθερωµένης Ελλάδας σε κανονικό κράτος, µεταξύ άλλων φρόντισε να ιδρυθεί το Γενικόν Ταχυδροµείον. Η ίδρυσή του έγινε µε την υπογραφή Ψηφίσµατος «περί συστάσεως τακτικής Ταχυδροµικής Συγκοινωνίας», που εκδόθηκε στον Πόρο.
∆εν ήταν µόνο η πρόθεση του Καποδίστρια να συγκροτήσει ένα σύγχρονο ελληνικό κράτος που τον ώθησε στη δηµιουργία Ταχυδροµείων. Ηταν και συγκεκριµένες ανάγκες, όπως αυτές που περιγράφονται στα αρχεία της ∆ιεύθυνσης Ταχυδροµικού του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Πράγµατι «στην Επανάσταση του 1821», όπως αναφέρεται σχετικώς, «οι ανάγκες του αγώνα καθιστούσαν επιτακτική την οργάνωση ταχυδροµικής υπηρεσίας. Υπάρχουν τοπικά ταχυδροµεία τα οποία διοικούν πρόκριτοι και επιχειρηµατίες, ενώ συχνό φαινόµενο είναι η παραβίαση του απορρήτου της αλληλογραφίας και η µεγάλη αργοπορία στην παράδοση των επιστολών…
Η πρώτη ενέργεια για την οργάνωση των επικοινωνιών γίνεται από τον ∆ηµήτριο Υψηλάντη τον Ιούλιο του 1821. Ερχόµενος ως πληρεξούσιος του αδελφού του Αλέξανδρου, γενικού επιτρόπου της Αρχής της Φιλικής Εταιρείας, υποβάλλει στους προκρίτους της Πελοποννήσου ένα σχέδιο που προβλέπει την οργάνωση ταχυδροµικής εξυπηρέτησης. Το σχέδιο µένει στα χαρτιά. Παράλληλη προσπάθεια διοργάνωσης τακτικής ταχυδροµικής υπηρεσίας γίνεται και από τον Αρειο Πάγο, όπως ονοµάστηκε η Συνέλευση που συγκάλεσε στην Αµφισσα τη 15η Νοεµβρίου του 1821 ο Θεόδωρος Νέγρης, χρησιµοποιώντας το τουρκικό ταχυδροµικό σύστηµα “ποδοκόπι”. Τον Φεβρουάριο του 1822 ο ∆ηµήτριος Υψηλάντης επιδιώκει τη σύσταση “δηµοσίων ιπποστασιών και σταθµών”, των µενζιλχαδένων δηλαδή της Τουρκοκρατίας. Στα τέλη του ίδιου µήνα η Πελοποννησιακή Γερουσία καλείται επισήµως να αποκτήσει 25 άλογα και ο Αρειος Πάγος 15 για την αποστολή ειδήσεων και διαταγών από τη ∆ιοίκηση…».
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ταχυδρόµος, ερχόµενος από το Ναύπλιο, που ήταν τότε η πρωτεύουσα, στην Αθήνα, «ανήρχετο επί βαρελίου αναγιγνώσκων εις επήκοον των συγκεντρωµένων κατοίκων τας επί των επιστολών διευθύνσεις. Εν περιπτώσει καθ’ ην δεν εµφανίζοντο αποδέκται, αι επιστολαί εκαίοντο επί τόπου».
Το πρώτο γραµµατόσηµο
Το διάστηµα από το 1849 έως το 1881 λειτουργούσαν Ελληνικά Ταχυδροµεία σε περιοχές που κατείχαν οι Τούρκοι, όπως η Κωνσταντινούπολη, η Σµύρνη, η Αλεξάνδρεια, τα Ιωάννινα, η Θεσσαλονίκη, η Λάρισα, η Αρτα και η Πρέβεζα. Το πρώτο ελληνικό γραµµατόσηµο είχε την κεφαλή του Ερµή και κυκλοφόρησε το 1861. Πιο συγκεκριµένα, το 1860 ψηφίζεται ο νόµος περί γραµµατοσήµων και τυπώνεται στο Νοµισµατοκοπείο του Παρισιού το πρώτο ελληνικό γραµµατόσηµο. Η χαρακτηριστική ονοµασία του πρώτου αυτού γραµµατοσήµου είναι «Μεγάλη Κεφαλή του Ερµή» και είχε σχεδιαστεί από έναν φηµισµένο Γάλλο χαράκτη, τον Αλβέρτο Μπαρ. Σηµείωση σηµαντική για τους συλλέκτες: οι πρώτες αυτές εκδόσεις δεν είχαν δοντάκια και ένα τέτοιο γραµµατόσηµο έχει µεγάλη αξία σήµερα.
Η περαιτέρω χρονολογική εξέλιξη των Ελληνικών Ταχυδροµείων, δηλαδή µετά τη σύστασή τους από τον Καποδίστρια τον Σεπτέµβριο του 1828, µπορεί να περιγραφεί ως εξής:
Το 1834 συνάπτεται συµφωνία µε τον Γάλλο τραπεζίτη Φεράλντ προκειµένου να εξασφαλιστεί η ταχυδροµική εξυπηρέτηση προς και από τα νησιά. ∆ύο χρόνια µετά, το 1836 τοποθετούνται οι πρώτες άµαξες που θα µεταφέρουν την αλληλογραφία µεταξύ Αθηνών και Πειραιώς.
Το 1869 τα Ελληνικά Ταχυδροµεία χρησιµοποιούν και το τρένο για τη µεταφορά της αλληλογραφίας, ενώ το 1892 οι τηλεφωνικές επικοινωνίες προστίθενται στις αρµοδιότητες των Ταχυδροµείων. Ετσι δηµιουργούνται τα γνωστά στους παλαιότερους 3Τ (ΤΤΤ: Ταχυδροµεία – Τηλεγραφεία – Τηλεφωνεία).
Κατά τη διεξαγωγή στην Αθήνα των πρώτων ∆ιεθνών Ολυµπιακών Αγώνων τα Ελληνικά Ταχυδροµεία εκδίδουν την πρώτη παγκοσµίως σειρά αναµνηστικών γραµµατοσήµων µε αθλητικό θέµα. Ενα µέρος των εσόδων από τις πωλήσεις των αναµνηστικών αυτών γραµµατοσήµων κατευθύνθηκε στην οικονοµική ενίσχυση της Ολυµπιακής Επιτροπής.
Το 1909 συγκροτείται η αγροτική ταχυδροµική υπηρεσία, ενώ το 1926 η ιταλική Αεροσπρέσσο µεταφέρει αεροπορικώς την αλληλογραφία των Ελληνικών Ταχυδροµείων µεταξύ Ελλάδας, Ιταλίας και Τουρκίας.
Το 1949 ιδρύεται ο Οργανισµός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος, οπότε και χωρίζονται τα 3Τ και δηµιουργούνται πλέον τα Ελληνικά Ταχυδροµεία, στην αρµοδιότητα των οποίων είναι οι ταχυδροµικές υπηρεσίες και µόνο.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
