Μία από τις πιο λαµπρές στιγµές της Εθνικής Αντίστασης κατά της γερµανοϊταλικής Κατοχής ήταν η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάµου, στις 25 Νοεµβρίου του 1942. Ο Γοργοπόταµος είναι ένας ποταµός στον Νοµό Φθιώτιδας που πηγάζει από την Οίτη, µε συνολικό µήκος 8 χλµ.
Οµως και αυτό το γεγονός της αντίστασης, αντί να αποτελεί ενωτική συγκυρία, εξελίχθηκε τα χρόνια της ειρήνης που ακολούθησαν τον Πόλεµο και τον Εµφύλιο αντικείµενο διαµάχης µε ιδεολογικό περιεχόµενο και συγκεκριµένα µια εµµονή της συγκριτικής αποτίµησης του ρόλου που διαδραµάτισαν στην ανατίναξη οι αντιστασιακές οργανώσεις του ΕΛΑΣ, που κατευθυνόταν από το ΚΚΕ, και του Ε∆ΕΣ, υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα.
Στο σηµαντικό ως προς το περιεχόµενό του για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία βιβλίο του Ευάγγελου Αβέρωφ (εξέχουσας πολιτικής προσωπικότητας και λογοτέχνη) «Φωτιά και Τσεκούρι», ο συγγραφέας περιγράφει ως εξής το σχετικό γεγονός:
«…οι συµµαχικές αρχές της Μέσης Ανατολής απεφάσισαν να έλθουν σε επαφή µε τους πρώτους αντάρτες και να ζητήσουν τη συνδροµή τους για να σαµποτάρουν τη σιδηροδροµική γραµµή που ένωνε, µέσω Θεσσαλονίκης, τη Γερµανία µε τον Πειραιά. Ενα µεγάλο µέρος των προµηθειών του ‘‘Αφρικα Κορπς’’ του Ρόµελ έφτανε διά της γραµµής αυτής και φορτωνόταν σε µεγάλα αεροπλάνα ή και σε πλοία που ταξίδευαν σε νηοποµπές».
Στα φαράγγια
Το πιο ευπαθές σηµείο όλης της σιδηροδροµικής γραµµής βρισκόταν στους πρόποδες του Παρνασσού, όπου τρεις γέφυρες, η µία µετά την άλλη, γεφύρωναν απότοµα άγρια φαράγγια. Και οι τρεις γέφυρες φρουρούνταν από ισχυρά ιταλικά τµήµατα. Η Ανωτάτη ∆ιοίκηση των Συµµάχων στη Μέση Ανατολή αποφάσισε λοιπόν να ανατινάξει τη µικρότερη από αυτές, τη γέφυρα του Γοργοποτάµου. Μία οµάδα Βρετανών και Νεοζηλανδών, υπό τη διοίκηση του συνταγµατάρχου Εντι Μάγιερς, έπεσε µε αλεξίπτωτα τον Οκτώβριο του 1942 στην περιοχή των τριών γεφυρών. Τα µέλη της συναντήθηκαν µε αντάρτες του ΕΛΑΣ. Εκείνοι τους µεταχειρίστηκαν καλά, αλλά µολονότι οι Βρετανοί το ζήτησαν και µολονότι αποκάλυψαν τον σκοπό της αποστολής τους, οι αντάρτες δεν τους έφεραν σε καµία επαφή µε οποιονδήποτε υπεύθυνο του τοµέως. Ο αρχηγός τους, ο Αρης, δεν βρισκόταν πουθενά. ∆εν ήθελε να αγνοήσει τις διαταγές των Αθηνών και, εκτός αυτού, και ο ίδιος προσωπικώς δεν έβλεπε µε συµπάθεια την υπόθεση αυτή! Ηταν απασχοληµένος µε την εκπαίδευση και την ανάπτυξη των διµοιριών του (κάθε µία είχε τότε 30 άνδρες), δεν συµπαθούσε καθόλου τους ιµπεριαλιστές και δυσφορούσε για την ανάµιξή τους στην περιοχή του. Επειτα από αναµονή ενός µηνός και ύστερα από µάταιες αναζητήσεις, οι Βρετανοί, βλέποντας ότι η επιχείρησή τους κινδύνευε να πραγµατοποιηθεί αργά ή να µη γίνει καθόλου, έστειλαν επειγόντως τον ταγµατάρχη Κρις Μ. Γούντχαουζ στον Ζέρβα (σ.σ. αρχηγό του Ε∆ΕΣ) ο οποίος βρισκόταν στη δυτική πλευρά της οροσειράς της Πίνδου. Τον συνάντησε έπειτα από πορεία 150 και πλέον χιλιοµέτρων σε στενά ορεινά µονοπάτια. Ο Ζέρβας δέχτηκε και έσπευσε στην περιοχή των τριών γεφυρών, συνοδευόµενος από τους καλύτερους άνδρες του. Τότε ο Αρης απέδειξε ότι είχε ψυχοσύνθεση ηγέτου. Οι διαταγές της Κεντρικής Επιτροπής ήταν σαφείς και κατηγορηµατικές. Αλλά δεν θα τις εκτελούσε στην περίπτωση αυτή. Η επιχείρηση του Γοργοποτάµου, αδιάφορο αν επρόκειτο να επιτύχει ή όχι, δεν έπρεπε να γίνει από τους Βρετανούς σαµποτέρ και τον Ε∆ΕΣ γιατί θα δυσφηµούσε το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε όλη την Ελλάδα. Εσπευσε λοιπόν και αυτό, µε δύναµη µεγαλύτερη από του Ζέρβα…».
Θα πρέπει να παρατηρηθεί στο σηµείο αυτό ότι στη συγκεκριµένη περίπτωση το ΚΚΕ της εποχής έδειχνε µικροψυχία και µικροκοµµατισµό. Θεωρούσε ανοήτως ότι η επιχείρηση ήταν ξένης έµπνευσης και όχι προτεραιότητα του απελευθερωτικού αγώνα διότι ο σκοπός ήταν να ανακοπεί ο εφοδιασµός του Ρόµελ.
Ανεξαρτήτως όλων αυτών, κάτι που δεν πρέπει να αποσιωπηθεί για την ιστορική αλήθεια είναι ο πολύ σηµαντικός και αποφασιστικός ρόλος που διαδραµάτισαν οι Βρετανοί της οµάδας SOE, χωρίς τη συµβολή των οποίων ενδεχοµένως η γέφυρα να µην είχε ανατιναχθεί.
Τη συµµετοχή των Βρετανών στην επιχείρηση αποτελούσαν δύο οµάδες υπό τον συνταγµατάρχη Εντι Μάγιερς και τον ταγµατάρχη Κρις Γούντχαουζ.
Συνολικά στην επιχείρηση πήραν µέρος 152 άτοµα: 86 αντάρτες του ΕΛΑΣ, 52 του Ε∆ΕΣ και 14 Αγγλοι καταδροµείς. Τη γέφυρα στα δύο φυλάκια την υπερασπίζονταν 100 Ιταλοί και 5 Γερµανοί µε βαρύ εξοπλισµό.
«∆ύο νεκρολούλουδα»
Η αλήθεια είναι -επειδή διαδόθηκαν αρκετοί µύθοι γύρω από την επιχείρηση του Γοργοποτάµου- ότι τον σχεδιασµό της και τη διεύθυνσή της την είχε ο συνταγµατάρχης Μάγιερς. Μάλιστα ο Αγγλος συνταγµατάρχης είχε ταυτιστεί τόσο µε την επιχείρηση της ανατίναξης της γέφυρας, ώστε την παραµονή της επίθεσης είχε βάλει στοίχηµα µε τον Ζέρβα για την επιτυχία του εγχειρήµατος. ∆ιηµείφθη δε η εξής στιχοµυθία µεταξύ Μάγιερς και Ζέρβα:
– «Το γεφύρι θα το τινάξουµε» είπε στον Μάγιερς ο αρχηγός του Ε∆ΕΣ. «Στοιχηµατίζω ό,τι θέλεις. Μία κάσα ουίσκι;».
– «Σύµφωνοι» του απάντησε ο Αγγλος συνταγµατάρχης. «Θα σου τη στείλω αεροπορικώς από τη Μέση Ανατολή, όταν γυρίσω εκεί».
– «Κι αν υποτεθεί ότι αποτύχουµε, τι θα σου δώσω εγώ;» τον ρώτησε ο Ζέρβας.
– «Αν αποτύχουµε, θα ρίξεις δύο νεκρολούλουδα πάνω από το κουφάρι µου!». Πριν ξηµερώσει η 25 Νοεµβρίου η µεγάλη γέφυρα έπεφτε…
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
