Χριστούγεννα σε τέσσερις µέρες, ηµέρα χαρµόσυνη για µικρούς και µεγάλους. Κυρίως µικρούς. Εποχή των διαφόρων παραδόσεων που µας έρχονται από πολύ παλιά, αλλά ο άνθρωπος αισθάνεται την υποχρέωση να τις τηρεί ευλαβικά.
Μία από τις παραδόσεις αυτές είναι και ο στολισµός µε το θεωρούµενο φυτό της καλοτυχίας, µια και ούτως ή άλλως µετά τα Χριστούγεννα έρχεται ένας καινούργιος χρόνος που όλοι θέλουν να είναι καλύτερος από τον προηγούµενο. Και το φυτό αυτό δεν είναι άλλο από το γκι. Αρχικώς το έθιµο µπορούµε να πούµε ότι µας έρχεται από τις αγγλοσαξονικές χώρες, όπου συνήθιζαν να στολίζουν µε το φυτό αυτό τα σπίτια την περίοδο των Χριστουγέννων. Θεωρείται καλότυχο φυτό και είναι σύµβολο της αγάπης, της ειρήνης και της ευηµερίας, γι’ αυτό και επιλέγεται για στολισµό στα σπίτια. Στην Ελλάδα συνήθως το κρεµάµε στις πόρτες για να φέρει καλοτυχία και να διώχνει τη γρουσουζιά τα Χριστούγεννα και το νέο έτος. Μολονότι όµως θεωρείται ξενόφερτο αυτό το έθιµο, η αλήθεια είναι ότι είναι ιδιαιτέρως αρχαιοπρεπές, όπως άλλωστε και τόσα άλλα που απλώς υιοθετήθηκαν από τη ∆ύση και µας ήλθαν ως… πρωτότυπες ιδέες.
Ο αρχαίος ιξός
Προ πολλών ετών µία λαογράφος της εποχής, η Κατερίνα Κακούρη, είχε αποκαλύψει ότι το εξ Εσπερίας προερχόµενο γκι, µε το οποίο στολίζουµε τα σπίτια
τα Χριστούγεννα, δεν είναι άλλο από τον αρχαίο ιξό. Που στη λαϊκή παράδοση έχει και άλλες ονοµασίες, όπως µελιό και βίσκος. Στον Σοφοκλή, θύµιζε η λαογράφος, αναφέρονται οι ιξοφόροι δρύες, ενώ στον Θεόφραστο υπάρχει η φράση «τα ιξούµενα µη καίεσθαι»…
Κυρίως κατά τη ρωµαϊκή περίοδο υπήρχε η άποψη ότι ο ιξός ήταν προστατευτικό φυτό, καθώς προφύλασσε από τη φωτιά και θεράπευε την επιληψία και τη
στείρωση. Μπορεί να υπάρχει η παραπάνω φράση στον Θεόφραστο, αλλά ο ίδιος το περιέγραφε και ως κράταιγο, από τη λατινική του ονοµασία (Crataigus). Κατά τον Πλίνιο, αν φύτευες το γκι κοντά σε σπίτι το προστάτευε από κεραυνούς αλλά και από τη µαγεία. Αλλες θεωρίες του Πλίνιου αναφέρουν ότι αν το πετούσες
σε κάποιο ζώο αυτό ερχόταν και ξάπλωνε δίπλα σου. ∆εν αναφέρεται τι θα συνέβαινε αν το πετούσες σε µία… γυναίκα!
Από εκεί κι έπειτα οι δρυΐδες -οι Κέλτες ιερείς και σοφοί- ήταν αυτοί που χρησιµοποιούσαν το φυτό. Που το έκοβαν σε ορισµένη µέρα ανάπτυξης της Σελήνης.
Μία άλλη παράδοση, των βορείων κυρίως, είναι ότι αν ένα ζευγάρι φιλιόταν κάτω από ένα κλαδί γκι τότε αυξανόταν η γονιµότητα της γυναίκας…
Κέντρα διασκέδασης
Οι αλλαγές στον εορτασµό των Χριστουγέννων στο παρελθόν σε σχέση µε το σήµερα διακρίνονται κυρίως από τις δυνατότητες που παρέχει η εξέλιξη στην
τεχνολογία, αλλά και οι συνθήκες της εποχής που άλλαζαν από δεκαετία σε δεκαετία. Τα κέντρα διασκέδασης και οι ταβέρνες για τα ρεβεγιόν ήταν γεµάτα. Μεγάλες πιένες τις µέρες των εορτών γνώριζε το εµβληµατικό κέντρο διασκέδασης «Σε Νου» (Chez Nous = Σ’ εµάς, δηλαδή) στην οδό Σκαραµαγκά, σε µία πάροδο της Πατησίων. Στο κέντρο αυτό συνωθούνταν η καλή κοινωνία της εποχής. Είχε µουσικό πρόγραµµα και έπαιζε κορνέτο ο Γιώργος Μουζάκης, επικεφαλής
της ορχήστρας του. Αλλες εποχές, άλλου είδους διασκεδάσεις.
Βεβαίως πολλά ρεβεγιόν γίνονταν στα σπίτια κυρίως των εύπορων οικογενειών, όπως άλλωστε βλέπαµε και σε παλιές ελληνικές ταινίες. Και τότε, όπου δεν υπήρχε το ∆ιαδίκτυο, τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και όλα τα άλλα καλούδια της σύγχρονης τεχνολογίας, τον ρόλο της ενηµέρωσης και της ψυχαγωγίας είχαν αναλάβει τα έντυπα. Κυρίως τα περιοδικά ποικίλης ύλης που κυκλοφορούσαν ως πανηγυρικά τεύχη, πολυσέλιδα, πολύχρωµα, γυαλιστερά και µε εξίσου εορταστικό περιεχόµενο, το οποίο προκαλούσε το αναγνωστικό κοινό σε καταναλωτικές υπερβολές, λόγω των ηµερών βεβαίως. Εκτός όµως από το συγκεκριµένο περιεχόµενο, ενδιαφέρον είχαν και οι γελοιογραφικές προτάσεις σπουδαίων γελοιογράφων της εποχής.
Ευχετήριες κάρτες
Για παράδειγµα, ο γνωστός γελοιογράφος Σκουλάς είχε δηµοσιεύσει τη δική του χριστουγεννιάτικη πρόταση στο περιοδικό «Εικόνες» της Ελένης Βλάχου
για ευχετήριες κάρτες, ανάλογα σε ποιον θα απευθύνονταν οι κάρτες αυτές. Ετσι, σε µία κάρτα του µπορούσαµε να δούµε τον Χάρο να καµαρώνει µε το
δρεπάνι του. Ηταν η κάρτα που απευθυνόταν στον θείο από τα ανίψια που περίµεναν να τον κληρονοµήσουν…
Σε µία άλλη ευχετήρια κάρτα απεικονιζόταν ένα έλατο που ως µπάλα χριστουγεννιάτικη είχε µία χειροβοµβίδα, κάρτα που και σήµερα θα ήταν επίκαιρη λόγω των πολέµων που διεξάγονται. Ενα άλλο στολίδι στο χριστουγεννιάτικο δένδρο ήταν η θηλιά µιας κρεµάλας. Αυτή η κάρτα ήταν η πρόταση για να τη στέλνει κανείς στους εχθρούς του… Και ως γνωστόν, το γέλιο µακραίνει τη ζωή.
Οι γιορτές των Χριστουγέννων, γιορτές των παιδιών αλλά και των µεγάλων που γίνονταν παιδιά και αυτοί για λίγες ώρες, προσφέρονταν για έξαρση των καταναλωτικών εξόδων. Στα πολυκαταστήµατα της εποχής, τον Λαµπρόπουλο, το Μινιόν και τον ∆ραγώνα, τις µέρες εκείνες γινόταν το αδιαχώρητο για την αγορά δώρων και ο συνωστισµός σε αυτά τα µαγαζιά ήταν αντιπροσωπευτικός του εορταστικού κλίµατος.
Κυριακάτικη Απογευματινή
