Την τελευταία εξαετία έχουν υποβαθμιστεί σφόδρα οι διμερείς σχέσεις Ελλάδας – Ιράν, με τελευταία ενέργεια την ψηφοφορία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Κοινού Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης (JCPOA). Τον εν λόγω μηχανισμό επαναφοράς είχαν εκκινήσει στις 28 Αυγούστου η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, κάνοντας χρήση μιας σχετικής ρήτρας του Ψηφίσματος 2231 σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης. Σημειώνεται ότι το ανωτέρω ψήφισμα του Ιουλίου 2015 είχε επικυρώσει το JCPOA. Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι προειρημένες τρεις ευρωπαϊκές χώρες (E3) απαιτούσαν, τρόπον τινά εκβιαστικά, από το Ιράν να εκπληρώσει τρεις όρους προκειμένου να αναβάλουν για έως και έξι μήνες τη διαδικασία επαναφοράς των κυρώσεων.
Συγκεκριμένα ζήτησαν από το Ιράν να επιτρέψει στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΔΥΑΕ) να ξεκινήσει ξανά τις επιθεωρήσεις στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, κάτι στο οποίο η Ισλαμική Δημοκρατία είχε συμφωνήσει, έχοντας μάλιστα προ ημερών καταλήξει σε ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας με τον συγκεκριμένο εποπτικό διεθνή οργανισμό. Παράλληλα, όμως, οι E3 κάλεσαν το Ιράν να διαπραγματευτεί άμεσα με τις ΗΠΑ και να γνωστοποιήσει στους επιθεωρητές της ΔΥΑΕ τις τοποθεσίες του υψηλού εμπλουτισμένου ουρανίου, αιτήματα τα οποία ήταν καταφανώς ταπεινωτικά αλλά και δυνητικά επικίνδυνα για την Τεχεράνη και τα οποία αναμενόμενα απέρριψε.
Ποιοι απείχαν
Σημειώνεται ότι για να εγκριθεί το σχέδιο της Νότιας Κορέας απαιτούνταν να ψηφίσουν θετικά τουλάχιστον εννέα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ωστόσο, μόνο η Αλγερία, η Κίνα, η Ρωσία και το Πακιστάν τάχθηκαν υπέρ. Από την άλλη, εναντιώθηκαν η Ελλάδα, όπως προαναφέρθηκε, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Σλοβενία, η Σιέρα Λεόνε, η Σομαλία και ο Παναμάς. Δύο χώρες επέλεξαν να απέχουν, ήτοι η Νότια Κορέα και η Γουιάνα.
Ως εκ τούτου, η νοτιοκορεατική πρόταση εκτόνωσης της διεθνούς κρίσης γύρω από το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα κατέπεσε στη βαρυσήμαντη ψηφοφορία του Συμβουλίου Ασφαλείας. Το Ιράν καταδίκασε απερίφραστα το αποτέλεσμα, λέγοντας ότι δεν το αναγνωρίζει, καθόσον κατά την άποψή του η πρόβλεψη του JCPOA για τη δυνατότητα ενεργοποίησης του μηχανισμού επαναφοράς των διεθνών κυρώσεων σε περιπτώσεις μη συμμόρφωσης είναι πλέον άκυρη και άρα έκνομη, δεδομένου ότι η συμφωνία είναι εδώ και χρόνια κατ’ ουσίαν ανενεργή ένεκα της αμερικανικής παραβιάσεώς της.
Εν πάση περιπτώσει, εκτός συγκλονιστικού διπλωματικού απροόπτου στο μεσοδιάστημα, οι διεθνείς κυρώσεις κατά του Ιράν θα ενεργοποιηθούν αυτομάτως στις 27 Σεπτεμβρίου, δηλαδή 30 ημέρες μετά την επίκληση του μηχανισμού επαναφοράς τους, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα άσκησης βέτο από οποιοδήποτε μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Σε αυτή την περίπτωση το Ιράν έχει προειδοποιήσει ότι θα αντιδράσει έντονα, τερματίζοντας κάθε συνεργασία με τη ΔΥΑΕ και βγαίνοντας από τη Συνθήκη Μη Διάδοσης των Πυρηνικών (NPT). Πρόκειται για ένα σενάριο που θα μπορούσε πιθανώς να εργαλειοποιηθεί ως πρόφαση από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ για να πραγματοποιήσουν νέα πλήγματα εναντίον του Ιράν.
Αναμενόμενη στάση
Προφανώς η Ελλάδα δεν θα διανοούνταν να ψηφίσει υπέρ της νοτιοκορεατικής πρότασης. Είναι σαφές ότι ευθυγραμμίστηκε αγόγγυστα με τη στάση του δυτικού μπλοκ, ακολουθώντας τον συρμό των ισχυρότερων εταίρων της. Εντούτοις θα μπορούσε ενδεχομένως να επιλέξει τη διπλωματική επιλογή της αποχής για να μην πληγούν ακόμη περισσότερο οι διμερείς σχέσεις της με το Ιράν, το οποίο, σημειωτέον, συνιστά το μεγαλύτερο αντίβαρο στις περιφερειακές φιλοδοξίες της Τουρκίας, ένα γεγονός το οποίο ξεχνούν πλείστοι «τουρκοφάγοι» αναλυτές.
Στην αιτιολόγηση του σκεπτικού της ελληνικής ψήφου, η μόνιμη αντιπρόσωπος της χώρας μας στον ΟΗΕ, πρέσβειρα κυρία Αγλαΐα Μπαλτά, εξέφρασε «την ανησυχία μας για την έκταση και τη φύση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν». Τόνισε ότι «το Ιράν δεν έχει ακόμη απαντήσει επαρκώς σε αυτές τις ανησυχίες». Επίσης, επισήμανε πως «οι επιθεωρήσεις της ΔΥAE, όπως προβλέπονται στο JCPOA, δεν έχουν επαναληφθεί και πληροφορίες για το απόθεμα υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου δεν έχουν παρασχεθεί».
Παράλληλα, όμως, παραδέχθηκε ότι «τα πρόσφατα βήματα που έγιναν από το Ιράν είναι ευπρόσδεκτα και θετική δήλωση προθέσεων, αλλά πρέπει να ακολουθηθούν από απτές δεσμεύσεις». Στη συνέχεια ξεκαθάρισε ότι «αυτή η ψηφοφορία δεν σηματοδοτεί το τέλος του δρόμου. Αντίθετα, θα πρέπει να είναι αφετηρία να εντείνουμε τις προσπάθειές μας προς μια διπλωματική επίλυση». Σημείωσε δε ότι «τώρα είναι η στιγμή να μιλήσουμε και να διαπραγματευτούμε ουσιαστικά», διατρανώνοντας ότι «ο διάλογος και η διπλωματία παραμένουν τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία». Τέλος, διατύπωσε την άποψη πως «αυτό δεν είναι το τέλος της διπλωματίας, αλλά ας εκμεταλλευτούμε την παρούσα στιγμή».
Εφημερίδα Απογευματινή
