Στη σκιά της μεγάλης στρατιωτικής παρέλασης στο Πεκίνο για την 80ή επέτειο του τέλους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην ασιατική εκδοχή του, έχει ξεκινήσει μια συζήτηση για τους στρατιωτικούς συσχετισμούς και για τις δυνατότητες της Κίνας και των εταίρων της σε αυτό το πεδίο. Οπωσδήποτε στο τελευταίο τα πράγματα δεν βρίσκονται στο σημείο που γνωρίζαμε πριν από πέντε, δέκα ή δεκαπέντε χρόνια.
Οι συσχετισμοί και οι συνακόλουθες δυνατότητες μεταβάλλονται στο στρατιωτικό πεδίο, ακολουθώντας ανάλογες ανατροπές στον οικονομικό, τεχνολογικό και πολιτικό χώρο. Μία πρώτη παρατήρηση αφορά τις γενικότερες τάσεις που αποτυπώνονται στο πεδίο των στρατιωτικών ισορροπιών. Οι ανατροπές δεν προέρχονται τόσο από τις προόδους της Κίνας ή των άλλων «αντιδυτικών» κρατών όσο από την προοδευτική συρρίκνωση των στρατιωτικών μέσων και δυνατοτήτων της Δύσης – των ΗΠΑ βασικά και κυρίως.
H στρατιωτική ισχύς των ΗΠΑ βρίσκεται σε αναντιστοιχία με την οικονομική θέση τους στον τρέχοντα κόσμο. Οι στρατιωτικές δαπάνες της υπερδύναμης αντιστοιχούσαν (2024) στο 37% του συνόλου των στρατιωτικών δαπανών σε ολόκληρο τον πλανήτη. Περίπου ένα τρισ. δολάρια σε σύνολο 2,7 τρισ. Αυτό ήταν λογικό και φυσικό, όταν η οικονομία των ΗΠΑ αντιπροσώπευε το 30%-35% της παγκόσμιας οικονομίας. Είναι όμως αφύσικο και τελικά μεσοπρόθεσμα καταδικασμένο, όταν η οικονομία των ΗΠΑ (ΑΕΠ) βρίσκεται (2024) στο 26% της παγκόσμιας οικονομίας σε απόλυτους αριθμούς και μόλις στο 15% σε όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης (PPP).
Μια επισκόπηση της κατάστασης του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού -του ισχυρότερου στον κόσμο- εξηγεί ίσως καλύτερα τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η μέχρι χθες κυρίαρχη υπερδύναμη. Η τακτική ισχύς του στηρίζεται σε 11 αεροπλανοφόρα. Από αυτά τα τρία είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών. Τέσσερα ακόμη έχουν ηλικία ανάμεσα στα 30 και 40 χρόνια. Μόνο ένα έχει ηλικία που μετριέται σε μονοψήφιο αριθμό (το «Gerald Ford» που μπήκε σε υπηρεσία το 2017).
Παθητική απόδοση
Η αντικατάσταση του πλέον γηραιού σκάφους («Νίμιτς», 1975) καθυστερεί εξαιτίας της παθητικής απόδοσης των αμερικανικών ναυπηγείων. Η πρώτη κοπή λαμαρίνας για το «John F. Kennedy» (CVN-79) έγινε τον Φεβρουάριο του 2011, η καθέλκυση του σκάφους έγινε τον Οκτώβριο του 2019 και η ένταξή του σε υπηρεσία προβλέπεται να γίνει τον Μάρτιο του 2027 – 16 χρόνια μετά την έναρξη της κατασκευής του! Το δε κόστος του, που είναι απόρρητο, υπάρχουν πληροφορίες ότι βρίσκεται έξω από κάθε λογική.
Για μισό σχεδόν αιώνα, η απόκτηση αεροπλανοφόρων από τις ΗΠΑ φθίνει συνεχώς. Στη δεκαετία του 1970 παραδόθηκαν δύο αεροπλανοφόρα, στη δεκαετία του 1980 τρία, όπως και στη δεκαετία του 1990. Στη δεκαετία του 2000 παραδόθηκαν δύο σκάφη, ενώ από το 2010 έως σήμερα έχει παραδοθεί μόνο ένα – το «Gerald R. Ford» (CVN-78). Με αυτούς τους ρυθμούς είναι προφανές ότι ο αριθμός των αεροπλανοφόρων των ΗΠΑ δεν μπορεί να παραμείνει στα σημερινά επίπεδα και στα επόμενα 10-20 χρόνια ο αριθμός τους θα περιοριστεί ίσως στο μισό.
Το δε κόστος του εκσυγχρονισμού και της συντήρησής τους διαρκώς μεγαλώνει.Η αναζήτηση υποκατάστατων (με την αξιοποίηση των ιδιοτήτων του F-35, την κάθετη δηλαδή απονήωση-προσνήωση) έχει ένα βασικό ελάττωμα: τα φθηνά πλοία, που θα χρησιμεύσουν ως φορείς αεροσκαφών, μπορούν να κατασκευαστούν σε σημαντικούς αριθμούς από όλους τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ. Η βασισμένη στην ισχύ των αεροπλανοφόρων κυριαρχία των Αμερικανών στις θάλασσες ακυρώνεται με τον τρόπο αυτόν. Για να παραμείνουμε στα πλοία στόλου, το παράδειγμα των καταδρομικών Ticonderoga είναι επίσης ενδεικτικό. Η ηλικία τους βρίσκεται πλέον στα 30-40 χρόνια και έχει αρχίσει ο παροπλισμός τους. Το ενδιαφέρον είναι ότι δεν πρόκειται να αντικατασταθούν με τίποτε αντίστοιχο – το πλεονέκτημά τους είναι οι 122 κυψέλες εκτόξευσης πυραύλων που φέρουν. Να σημειωθεί ότι η σύγκρισή τους με τα κινεζικά αντιτορπιλικά του τύπου 055 είναι μάλλον απογοητευτική για τα αμερικανικά σκάφη.
Ο ρόλος τους έχει μεταφερθεί στα αντιτορπιλικά Arleigh Burke που αποτελούν το πιο αξιόπιστο από τα σημερινά πλοία του αμερικανικού ναυτικού. Και αυτά όμως φέρουν σημάδια της ηλικίας τους. Τα 28 από αυτά ναυπηγήθηκαν πριν από το 2000 και έχουν ηλικία 25-30 ετών. Ο δε ρυθμός παραγωγής τους μειώθηκε σημαντικά μετά το 2010. Στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα ναυπηγήθηκαν 29 ακόμα. Από το 2011 όμως έως σήμερα παραδόθηκαν στο ναυτικό μόλις 15. Μέσα στην επόμενη δεκαετία θα ξεκινήσει η απόσυρσή τους. Είναι αμφίβολο τι θα τα αντικαταστήσει. Πάντως, όχι η επί πολλά έτη αναμενόμενη φρεγάτα Constellation, από την οποία ο κ. Δένδιας έσπευσε να παραγγείλει κιόλας μερικές!
Στον στρατηγικό τομέα τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Τα 17 υποβρύχια που φέρουν διηπειρωτικούς πυραύλους έχουν όλα ναυπηγηθεί πριν από το 2000. Τα 11 πιο παλιά από αυτά έχουν ηλικία μεγαλύτερη των 35 χρόνων. Τα υπόλοιπα έξι 25-35 χρόνων. Δεδομένης της πολυπλοκότητας και του μεγέθους των σκαφών αυτών (πλοία των 19.000 τόνων), η αντικατάστασή τους θα αποτελέσει βαρύ πρόγραμμα για το αμερικανικό ναυτικό. Η κατάσταση είναι κάπως καλύτερη για τα υποβρύχια στόλου – πυρηνικά επίσης στο σύνολό τους. Το ένα τρίτο περίπου από αυτά είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 30 ετών, άλλο ένα τρίτο μικρότερης των 20 ετών, ενώ τα υπόλοιπα 12 είναι μεταξύ 20 και 30 ετών.
Μία πρόχειρη σύγκριση με τις ηλικίες των πλοίων του Λαϊκού Απελευθερωτικού Ναυτικού της Κίνας έχει ίσως τη σημασία της. Τα έξι στρατηγικά υποβρύχια της τελευταίας παραδόθηκαν ανάμεσα στο 2007 και το 2021. Τα δύο αεροπλανοφόρα της είναι του 2012 και 2019. Τα οκτώ αντιτορπιλικά Τ-055 (ισχυρότερα των Ticonderoga) παραδόθηκαν το 2020 με 2023. Τα 28 αντιτορπιλικά Τ-052D (7.500 τόνοι) ναυπηγήθηκαν το 2014 με 2024.Δύο φρεγάτες νέου τύπου Τ-054Β (5.500 τόνων) παραδόθηκαν το 2025. Οι 35 φρεγάτες Τ-054Α (4.200 τόνοι) ναυπηγήθηκαν ανάμεσα στο 2008 και το 2023. Στις δύο επόμενες δεκαετίες το ναυτικό της Κίνας θα είναι «νεανικό» ως προς την ηλικία των πλοίων του. Και προφανώς τα ναυπηγεία της χώρας έχουν πολλές ακόμα δυνατότητες.
Κλείνουμε επιγραμματικά με δύο πρώτα συμπεράσματα. Στα χρόνια που έρχονται, οι ΗΠΑ θα χρειαστούν πραγματικά τη συνδρομή και συστράτευση των συμμάχων και προθύμων για να αντεπεξέλθουν σε υποχρεώσεις. Είναι άρα λογικό να δούμε την πρώτη φρεγάτα Belharra, τον «Κίμωνα», να φεύγει για τον Ειρηνικό Ωκεανό, όπως ο κ. Δένδιας «προφήτευσε». Το δεύτερο και πιο σοβαρό είναι ότι οι ΗΠΑ θα θελήσουν να αξιοποιήσουν το πλεονέκτημα που σήμερα διαθέτουν κατά τον πλέον επωφελή για αυτές τρόπο. Καθότι αύριο δεν θα έχουν πλέον το σημερινό πλεονέκτημα. Ως εκ τούτου τα «φιλειρηνικά» ανοίγματα του Ντόναλντ Τραμπ έχουν μόνο επικοινωνιακό χαρακτήρα. Σύμφωνα με τις ενδείξεις, έρχονται πόλεμοι.
Εφημερίδα Απογευματινή
