Πριν από περίπου 9.000 χρόνια η Ανατολική Ανταρκτική βίωσε μια δραματική τήξη του ηφαιστείου που κάθε άλλο παρά μεμονωμένη ήταν. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η υποχώρηση των πάγων της Ανταρκτικής δεν περιορίζεται σε μία περιοχή, αλλά μπορεί να εξαπλωθεί σε διάφορες περιοχές μέσω ωκεάνιων δεσμών, ενισχύοντας την απώλεια πάγου σε ηπειρωτική κλίμακα.
Αυτή η διαδικασία, κατά την οποία το νερό από το λιώσιμο των πάγων από μια περιοχή επιταχύνει την τήξη αλλού, είναι γνωστή ως «καταρρακτώδης θετική ανάδραση». Η κατανόηση αυτής της αλυσιδωτής αντίδρασης προσφέρει κρίσιμη εικόνα για τον λόγο που τα στρώματα πάγου της Ανταρκτικής μπορεί να είναι εγγενώς ασταθή τόσο στο μακρινό παρελθόν όσο και στη σύγχρονη εποχή.
Ο στόχος
Η μελέτη είχε ως στόχο να εντοπίσει τι προκάλεσε την απώλεια πάγου μεγάλης κλίμακας στην Ανατολική Ανταρκτική πριν από χιλιάδες χρόνια. Το Ανατολικό Ανταρκτικό Στρώμα, το οποίο περιέχει πάνω από το ήμισυ του γλυκού νερού της Γης, ήδη χάνει πάγο σε ορισμένες παράκτιες ζώνες σήμερα. Η γνώση τού πώς αυτά τα τεράστια συστήματα πάγου αντέδρασαν σε προηγούμενες θερμές περιόδους παρέχει πολύτιμες ενδείξεις για το μέλλον τους υπό τη σύγχρονη κλιματική αλλαγή.
Για να εντοπίσει αυτή την ιστορία, η ομάδα ανέλυσε πυρήνες θαλάσσιων ιζημάτων που συλλέχθηκαν από τον κόλπο Lützow-Holm, κοντά στον σταθμό Syowa της Ιαπωνίας κατά μήκος της ακτής Sôya. Αυτά συνδυάστηκαν με γεωλογικές και γεωμορφολογικές έρευνες σε όλη την Dronning Maud Land.
Τα ιζήματα ελήφθησαν μέσω Ιαπωνικών Αποστολών Έρευνας στην Ανταρκτική (JARE) μεταξύ 1980 και 2023, συμπεριλαμβανομένης πρόσφατης δειγματοληψίας από το παγοθραυστικό «Shirase». Χρησιμοποιώντας ιζηματολογικές, μικροπαλαιοντολογικές και γεωχημικές αναλύσεις, μαζί με μετρήσεις των αναλογιών ισοτόπων του βηρυλλίου (10Be/9Be), οι ερευνητές ανακατασκεύασαν τις προηγούμενες περιβαλλοντικές αλλαγές στον κόλπο.
Τα δεδομένα τους δείχνουν ότι πριν από περίπου 9.000 χρόνια θερμά κυκλικά βαθιά νερά (CDW) εισέβαλαν στον κόλπο, οδηγώντας στην κατάρρευση των πλωτών παγοκρηπίδων. Μόλις αυτές οι κρηπίδες διασπάστηκαν, η απώλεια της δομικής τους στήριξης επέτρεψε στον εσωτερικό πάγο να επιταχυνθεί προς τη θάλασσα.
Η έρευνα παρέχει μερικές από τις πιο σαφείς ενδείξεις μέχρι σήμερα ότι το στρώμα πάγου της Ανταρκτικής μπορεί να υποστεί αυτοενισχυόμενη, εκτεταμένη τήξη όταν ο πλανήτης θερμαίνεται. Αν και το γεγονός συνέβη στην πρώιμη Ολόκαινο Εποχή, όταν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ήταν φυσικά υψηλότερες από ό,τι κατά την τελευταία Εποχή των Παγετώνων, οι ίδιες φυσικές διεργασίες είναι σχετικές και σήμερα.
Σύγχρονες παρατηρήσεις δείχνουν ότι τμήματα του παγετώνα της Δυτικής Ανταρκτικής -όπως οι παγετώνες Thwaites και Pine Island– ήδη υποχωρούν γρήγορα, καθώς θερμά βαθιά νερά εισβάλλουν από κάτω τους. Αν παρόμοιες καταρρακτώδεις αναδράσεις συμβαίνουν τώρα, η τοπική τήξη θα μπορούσε να εξαπλωθεί και να επιταχύνει τη συνολική απώλεια πάγου, συμβάλλοντας στην ταχύτερη άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας.
Διεθνής συνεργασία
Στο έργο συμμετείχαν περισσότερα από 30 ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων του NIPR, της Γεωλογικής Υπηρεσίας της Ιαπωνίας (AIST), της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Θαλάσσιας Γεωεπιστήμης και Τεχνολογίας (JAMSTEC), του Πανεπιστημίου του Τόκιο, του Πανεπιστημίου Κότσι, του Πανεπιστημίου Χοκάιντο και εταίρων από τη Νέα Ζηλανδία, την Ισπανία και άλλες χώρες.
Αυτή η συνεργασία μεγάλης κλίμακας συνδύασε επιτόπιες έρευνες, μελέτες θαλάσσιων ιζημάτων, κοσμογονική χρονολόγηση νουκλεϊδίων και προηγμένη συζευγμένη κλιματική-ωκεάνια μοντελοποίηση για να ανακατασκευάσει τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε το σύστημα πάγου-ωκεανού της Ανταρκτικής.
Ο καθηγητής Γιουσούκε Σουγκανούμα τόνισε την ευρύτερη σημασία των ευρημάτων: «Αυτή η μελέτη παρέχει βασικά δεδομένα και στοιχεία μοντελοποίησης που θα διευκολύνουν πιο ακριβείς προβλέψεις για τη μελλοντική συμπεριφορά του στρώματος πάγου της Ανταρκτικής. Οι καταρρακτώδεις ανατροφοδοτήσεις που εντοπίστηκαν σε αυτή τη μελέτη υπογραμμίζουν την ιδέα ότι οι μικρές περιφερειακές αλλοιώσεις μπορούν ενδεχομένως να προκαλέσουν παγκόσμιες επιπτώσεις».
Μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Nature Geoscience» αποκαλύπτει ότι το Ανατολικό Ανταρκτικό Φύλλο (EAIS) υπέστη μια σημαντική υποχώρηση πριν από περίπου 9.000 χρόνια, η οποία προκλήθηκε από μια ισχυρή ανατροφοδότηση μεταξύ του λιωσίματος των πάγων και των ωκεάνιων ρευμάτων. Με επικεφαλής τον καθηγητή Suganuma του Εθνικού Ινστιτούτου Πολικών Ερευνών (NIPR) και του Μεταπτυχιακού Πανεπιστημίου Προηγμένων Σπουδών (SOKENDAI), η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι τα θερμά βαθιά νερά που ρέουν στις παράκτιες περιοχές της Ανατολικής Ανταρκτικής προκάλεσαν την κατάρρευση των παγοκρηπίδων, γεγονός που με τη σειρά του επιτάχυνε την απώλεια πάγου στην ενδοχώρα.
Εφημερίδα Απογευματινή
