Ο Μανώλης Μητσιάς δεν χρειάζεται συστάσεις. Με τη δωρική, αξεπέραστη φωνή του έχει κατακτήσει τα πάντα. Ο ρόλος του στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού είναι τεράστιος. Αν και εκείνον τον ενδιέφερε πάντα μόνο ένα πράγμα: να πει καλά τραγούδια. Και αυτό το έπραξε και με το παραπάνω. Οι συνεργασίες του είναι, απλώς, μυθικές: Μάνος Χατζιδάκις, Νίκος Γκάτσος, Μίκης Θεοδωράκης, Ακης Πάνου, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Μάνος Ελευθερίου, Δήμος Μούτσης, Λουκιανός Κηλαηδόνης, Θάνος Μικρούτσικος, ποιον να πρωτοαναφέρει κανείς! Θα τον απολαύσουμε στη συναυλία «Πάντα γελαστοί και γελασμένοι – Τα λαϊκά του Θάνου Μικρούτσικου» (στις 7 Ιανουαρίου, στο θέατρο «Παλλάς»), μαζί με τον Γιάννη Κότσιρα, τη Γιώτα Νέγκα και τον Δημήτρη Μπάση.
Εδώ, σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην «Κυριακάτικη Απογευματινή», ο κορυφαίος τραγουδιστής μιλά για τις σπουδαίες συνεργασίες του με τον Θάνο Μικρούτσικο, για την προσωπική και επαγγελματική σχέση μαζί του και για την τεράστια συνεισφορά του συνθέτη στο ελληνικό τραγούδι. Επίσης, εξηγεί ποιο είναι το μυστικό της αξίας του λαϊκού τραγουδιού, αναφέρεται με ευγνωμοσύνη στον Δήμο Μούτση, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Νίκο Γκάτσο, δεν παραλείπει τις συμβουλές που του έδινε ο Μάνος Χατζιδάκις, ενώ επιμένει στην απόφασή του να σταματήσει σε ένα χρόνο το τραγούδι, διατυπώνοντας εν τέλει και μια επιθυμία λίγο πριν αποσυρθεί: να πει σε κάποια μουσική σκηνή εκείνα τα σημαντικά τραγούδια από την πίσω πλευρά του δίσκου, τα οποία δεν έγιναν σουξέ…
Θα σας δούμε στη συναυλία «Πάντα γελαστοί και γελασμένοι – Τα λαϊκά του Θάνου Μικρούτσικου». Με τον Θάνο Μικρούτσικο κάνατε μεγάλες επιτυχίες στην καριέρα σας.
Ο Θάνος υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Έλληνας συνθέτες. Είμαι τυχερός που συνεργάστηκα μαζί του. Μου είχε δώσει το καλύτερό μου τραγούδι, ένα από τα σημαντικότερα τραγούδια του αιώνα που βγήκαν στη χώρα μας, το «Με μια πιρόγα». Τον ευγνωμονώ για πάντα που μου έδωσε αυτό το τραγούδι. Απ’ ό,τι έμαθα αργότερα ο Θάνος είχε δοκιμάσει πολλούς τραγουδιστές και τελευταίο κάλεσε εμένα. Και πήγα, λοιπόν, εκεί και με τη μία είπα το κομμάτι. Και μου ζήτησε να το ξαναπώ. Εγώ φοβήθηκα ότι δεν του άρεσε. Αλλά το είχα πει καλά, φαίνεται. Του άρεσε τόσο πολύ που ήθελε να το ξανακούσει.
Ακολούθησε ο κλασικός δίσκος «Υπέροχα μονάχοι». Πώς ήταν αυτή η συνεργασία;
Ο Θάνος ήταν ένας άνθρωπος αεικίνητος, ζωηρός, χαρωπός. Με γέλιο. Χαιρόσουν πραγματικά να είσαι μαζί του. Ήθελες να κάνεις συνέχεια πρόβες. Να μη φύγεις ποτέ από κοντά του. Έτσι ήταν η συνεργασία μας. Πρόβα, χαρά, γέλιο με τον Θάνο. Όταν γράφαμε το «Υπέροχα μονάχοι» είπε κάτι σχεδόν ακραίο για μένα, μιλώντας στο τηλέφωνο, κάτι που το άκουσα κατά λάθος: «Αν δεν είχαμε τον Μητσιά, θα έπρεπε να εφεύρουμε έναν Μητσιά». Κολακεύθηκα πάρα πολύ. Αλλά ενώ στην ερμηνεία των τραγουδιών σού άφηνε ελευθερία, τα ερμήνευε πρώτα ο ίδιος. Πάντα, σε όλες τις συνεργασίες που έκανα, ο δημιουργός είχε την πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού. Γιατί όσο ωραία και αν τα λένε οι τραγουδιστές, δεν τα λένε όπως οι δημιουργοί. Ο Χατζιδάκις, που δεν είχε καλή άρθρωση, όταν τραγουδούσε κάτι το έλεγε μοναδικά. Ο Μίκης Θεοδωράκης όπως είπε τα τραγούδια του δεν τα έλεγαν οι τραγουδιστές. Έτσι και ο Θάνος. Είχε έναν μοναδικό τρόπο να τραγουδάει. Ήταν η ερμηνεία του συνθέτη που ξέρει ακριβώς τι θέλει από το τραγούδι και πώς να το διδάξει. Και ο Θάνος ήταν, εκτός από μεγάλο μέγεθος, πολύ καλός δάσκαλος. Κυρίως, όμως, από τον Θάνο διδάχτηκα κάτι άλλο: την αγάπη του για όλο τον κόσμο. Δεν μισούσε κανέναν ο Θάνος. Είχε μια αγάπη και μια απλοχεριά για όλα τα πράγματα. Ένας απλόχερος άνθρωπος. Με χιούμορ. Όπως είπα, χαιρόσουν να είσαι κοντά του. Τώρα δεν μπορώ να το περιγράψω. Γιατί κάθε λεπτό ήταν και διαφορετικός ο Θάνος. Ήταν καταπληκτικός. Όλες οι συνεργασίες μαζί του ήταν καταπληκτικές.
Τι έχετε να πείτε για το λαϊκό τραγούδι του Θάνου Μικρούτσικου;
Έγραψε καταπληκτικά λαϊκά τραγούδια. Δεν το περίμενε κανείς, γιατί είχε αρχικά διακριθεί σε ποιητικές δουλειές, σε άλλο είδος μουσικής. Αλλά και στο λαϊκό τραγούδι έγραψε υπέροχα τραγούδια. Ειδικά αυτά που είπε ο Μητροπάνος τα έχω ζηλέψει. Αλλά ο Θάνος δεν ήταν μόνο ταλαντούχος. Ήταν, φαίνεται, βαθύς γνώστης της παράδοσής μας και γενικά η ποιότητα που είχε, η κουλτούρα του, του έδινε τη δυνατότητα να ελίσσεται σε διάφορα είδη τραγουδιού.
Τι πιστεύετε για το ελληνικό λαϊκό τραγούδι; Ποιο είναι το μυστικό της αξίας του;
Όλες οι ανθρώπινες αδυναμίες, τα πάθη, οι έρωτες βρίσκονται μέσα στο λαϊκό τραγούδι – αυτό είναι το μυστικό της αξίας του. Είναι η ζωή μας, η καθημερινότητά μας. Και αυτό μπορούσε να γίνει με ποιητικό τρόπο, όπως το έκανε ο Χατζιδάκις με τους στίχους που έγραφε ο Νίκος Γκάτσος, ή όπως το έκανε ο Θάνος με τους στίχους του Αλκαίου.
Σήμερα το λαϊκό ελληνικό τραγούδι πού βρίσκεται;
Πολύ χαμηλά πιστεύω. Δεν είναι λαϊκό τραγούδι αυτό που ακούμε σήμερα. Σπάνιες οι εξαιρέσεις. Αυτοί οι συνθέτες που υπήρχαν τότε, δεν υπάρχουν. Ο τελευταίος εναπομείνας είναι ο Σταύρος Ξαρχάκος. Και αυτός δυσκολεύεται πάρα πολύ για να εκφραστεί σήμερα, απ’ ό,τι ξέρω. Με τον Θάνο Μικρούτσικο τελείωσε το έντεχνο λαϊκό τραγούδι, το ποιητικό λαϊκό τραγούδι. Δεν υπάρχουν πια αυτοί οι μεγάλοι δημιουργοί, όπως ήταν ο Θάνος, που έπαιρναν ένα ποίημα και το έδιναν σε όλο τον κόσμο.
Έχετε κάνει σπουδαίες ερμηνείες τραγουδιών, όπως του Μάνου Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Μούτση, του Κηλαηδόνη και φυσικά του Μικρούτσικου. Θα μπορούσατε να επιλέξετε κάτι που αισθάνεστε ότι σας έχει σημαδέψει ανεξίτηλα, ενδεχομένως κάποια πολύτιμη εμπειρία από μια συναυλία ή ηχογράφηση;
Ο πρώτος διδάξας σε εμένα ήταν ο Δήμος Μούτσης. Ήταν ένας μεγάλος συνθέτης, έγραψε μεγάλα τραγούδια. Και είχε μια άποψη και αισθητική όσον αφορά την εκτέλεση και τη δημιουργία ενός τραγουδιού. Πολύ μεγάλη σημασία για εμένα είχε ο Μίκης και ο Μάνος Χατζιδάκις, μέσα στο στούντιο, ο τρόπος της συναυλίας, ο τρόπος της εργασίας, πώς να εκτελείς ένα τραγούδι, πώς να ειπωθεί. Αυτά είναι πράγματα τα οποία, αν δεν τα ζήσεις από κοντά, δεν μπορώ να τα περιγράψω. Αυτοί υπήρξαν μεγάλοι δάσκαλοι. Βέβαια, ένας μεγάλος δάσκαλος για όλα ήταν ο Νίκος Γκάτσος. Γιατί ο Γκάτσος ήξερε τι να γράψει και να σου το περιγράψει πώς να ειπωθεί, ενώ δεν παρέλειπε να σου πει και τον λόγο για τον οποίο έγραψε το κομμάτι.
Ποια ήταν η πιο ευτυχισμένη στιγμή ή συνεργασία που μπορείτε να ανακαλέσετε από αυτή την πορεία;
Δεν είναι εύκολο. Όλοι αυτοί ήταν τόσο μεγάλοι που δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον. Και με τον Μίκη που συνεργάστηκα νομίζω πως ήμουν πολύ ευτυχισμένος και με τον Χατζιδάκι και με τον Μούτση επίσης και με τον Θάνο βέβαια.
Απογοήτευση νιώσατε ποτέ; Ή, έστω, αντιμετωπίσατε κάποια δυσκολία που σας έχει αφήσει πικρία;
Όχι, καμία δυσκολία δεν είχα. Και καμία απογοήτευση.
Υπάρχει κάποια συμβουλή που θα μπορούσατε να δώσετε στον νεαρό Μανώλη Μητσιά, που μόλις τώρα ξεκινά την καριέρα του, κάτι που θα του ζητούσατε να κάνει διαφορετικά;
Όχι, δεν θα έκανα τίποτα διαφορετικά. Το πρώτο πράγμα που χαίρομαι είναι όλες αυτές οι συνεργασίες με τους μεγάλους συνθέτες. Αλλιώς, θα μπορούσα να γινόμουν ένας λαϊκός τραγουδιστής της καθημερινότητας που θα έλεγε διάφορα σουξέ. Θα έβγαζα πιο πολλά χρήματα, αλλά δεν θα ήμουν ευτυχισμένος. Από την αρχή, ο στόχος μου ήταν αυτός. Ήθελα να γίνω τέτοιος τραγουδιστής. Με θέλανε όλες οι εταιρείες όταν ήμουν νεαρός, αλλά εγώ ήθελα μόνο να πάω στην Κολούμπια. Εκεί ήταν οι μεγάλοι δημιουργοί. Εκεί ήταν ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Μούτσης, ο Ξαρχάκος, ο Γιάννης Σπανός. Πολύ μεγάλοι δημιουργοί. Δεν ήθελα μόνο να πω λαϊκά σουξέ και να βγάλω χρήματα. Ποτέ δεν έβαλα το οικονομικό συμφέρον μπροστά στη ζωή μου. Ποτέ. Κοίταγα να πω αυτά τα τραγούδια που μου αρέσουν. Και βασικά, το ποιητικό τραγούδι. Αν μπορείς να το πεις, είναι το καλύτερο. Για να μην ντρέπεσαι. Γιατί θυμάμαι μια φράση του Μάνου Χατζιδάκι, που μου είχε πει: «Στη ζωή σου να κάνεις πράγματα που σε ενδιαφέρουν. Αλλά και κάθε πρωί όταν ξυπνάς, να βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέπτη και να μην ντρέπεσαι».
Πριν από λίγους μήνες μάς στενοχώρησε η είδηση ότι ο Μανώλης Μητσιάς θα βάλει τελεία στην καριέρα του. Θα το ξανασκεφτείτε;
Το είπα σε μια φάση που άκουγα τραγούδια διάφορα, όχι ωραία, και είπα: «Τι δουλειά, τώρα, έχω εγώ εδώ;». Αλλά θα σταματήσω. Σε ένα χρόνο το πολύ θα έχω σταματήσει. Γιατί δεν θέλω πια. Δεν νομίζω ότι έχω να πω τίποτα. Τα είπα όλα.
Άρα να ελπίζουμε ότι έχουμε ένα χρόνο, στον οποίο μπορεί να αλλάξετε γνώμη…
Όχι να αλλάξω γνώμη. Σε ένα χρόνο το πολύ θα έχω σταματήσει. Θέλω, όμως, ακόμα να πω κάποια πράγματα, που δεν τα έχω τραγουδήσει καμιά άλλη φορά. Αυτά τα τραγούδια που θέλω να πω, σε μια μουσική σκηνή, είναι η πίσω πλευρά του δίσκου. Είναι μια πρόθεση ακόμα, σκέψεις στο μυαλό. Αυτά δηλαδή τα τραγούδια που δεν έγιναν σουξέ, τραγούδια τα οποία είναι πιο σημαντικά από αυτά που έγιναν επιτυχία. Όπως έλεγε και ο Μάνος Χατζιδάκις: «Η πίσω πλευρά του δίσκου είναι η καλύτερη».
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
