Τα αποτελέσµατα της συνάντησης του Αµερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραµπ µε τον Τούρκο οµόλογό του Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι ακόµα σαφή και θα χρειαστεί καιρός για να αποκωδικοποιηθούν πλήρως. Η γενική εικόνα, οι φιλοφρονήσεις µπροστά στην κάµερα, αλλά και η παρουσία του Ερντογάν δίπλα στον Τραµπ την προηγουµένη, στη συνάντηση ηγετών αραβικών και µουσουλµανικών χωρών, συνιστούν σε πρώτη φάση αναβάθµιση για το ευρύτερο, αλλά
και ειδικό διεθνές κοινό που ενδιαφέρει τον Τούρκο πρόεδρο.
Η πρόθεση του Αµερικανού προέδρου, την οποία εξέθεσε δηµοσίως, ότι προτίθεται να αποδεσµεύσει τα F-35 για την Τουρκία και η βεβαιότητα ότι αυτό µπορεί να γίνει άµεσα, είναι σηµείο προβληµατισµού. ∆ιότι δείχνει ότι ο Ντόναλντ Τραµπ παρακάµπτει µία σειρά από σοβαρά θέµατα, που δεν έχουν να κάνουν µόνο µε την κατοχή των S-400 από την Τουρκία, το βασικό αίτιο αποκλεισµού της από το πρόγραµµα. Παραβλέπει τη γενικότερη τουρκική συµπεριφορά στην περιοχή, ως έναν από τους βασικούς παράγοντες αποσταθεροποίησης. Εµµέσως µάλιστα την επικροτεί µε αναφορές για τον Ερντογάν, όπως «κατέκτησε τη Συρία», «είναι σκληρός και ισχυρογνώµων άνδρας και τον συµπαθώ».
Αυτά σε επίπεδο δηλώσεων και προθέσεων. ∆εν σηµαίνει ότι αυτά που λέει είναι και αυτά που πιστεύει. ∆εν πρέπει να ξεχνάµε τις εναλλαγές στις διαθέσεις του Αµερικανού προέδρου. Υπάρχει ένα µεγάλο ερώτηµα. Ο Τραµπ στις δηλώσεις του προς τους δηµοσιογράφους, µετά τη συνάντηση, όταν ρωτήθηκε για το θέµα της αποδέσµευσης των F-35 είπε ότι «µπορεί να γίνει εύκολα, αλλά θα πρέπει πρώτα να κάνει κάτι αυτός για εµάς». Τι είναι αυτό που ζήτησε ο Τραµπ από τον Ερντογάν για να του ικανοποιήσει το αίτηµα; Τι είναι τόσο µεγάλο που θα δικαιολογούσε την άρση των κυρώσεων, µία κίνηση που µάλιστα θα τον φέρει σε αντιπαράθεση µε το Κογκρέσο, ακόµα και µε δικούς του γερουσιαστές, οι οποίοι αντιτίθενται σε µία τέτοια εξέλιξη;
Σηµειώνεται ότι 20 γερουσιαστές και από τα δύο κόµµατα έχουν ήδη στείλει επιστολή µε την οποία εκφράζουν την αντίθεσή τους και προειδοποιούν ότι δεν θα υπερψηφίσουν την απόφαση αν έρθει στο Σώµα. ∆εν είναι µόνο οι γερουσιαστές, καθώς ισχυρά λόµπι, όπως το εβραϊκό, αλλά και το ελληνικό και άλλα, οι Αρµένιοι, οι Κούρδοι, κινητοποιούνται κατά της άρσης των κυρώσεων προς την Τουρκία και ενόψει των ενδιάµεσων εκλογών, όπου θα κριθεί αν οι Ρεπουµπλικανοί θα διατηρήσουν την πλειοψηφία και στα δύο Σώµατα, διαµηνύουν ότι θα υπάρξει πολιτικό κόστος.
Για το Ισραήλ τα F-35 στην Τουρκία αποτελούν κόκκινη γραµµή και ο Νετανιάχου το έχει διατυπώσει σαφώς και επανειληµµένως προς τον Τραµπ, υποστηριζόµενος από το πολιτικό σύστηµα στη χώρα του, της αντιπολίτευσης συµπεριλαµβανοµένης. Είναι θέµα το οποίο σαφώς θα τεθεί στην κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο, αν και το Ισραήλ αυτή την περίοδο έχει ανοιχτά και άλλα θέµατα, οπότε µένει να διαπιστωθεί η αποτελεσµατικότητα της ισραηλινής πειθούς.
Ο Τραµπ έχει εξασφαλίσει προς όφελος των ΗΠΑ κατ’ αρχήν εµπορικές συµφωνίες δεκάδων δισεκατοµµυρίων από την Τουρκία, τις οποίες ο Ερντογάν προσέφερε για να ξεκλειδώσει την πόρτα του Λευκού Οίκου. Αλλά το ερώτηµα παραµένει. Ποιο είναι το πραγµατικό κλειδί που θα οδηγήσει τον Τραµπ στην προσπάθεια αποδέσµευσης των F-35; Υπενθυµίζεται ότι επί Μπάιντεν οι Αµερικανοί είχαν προτείνει στον Ερντογάν να µεταφερθούν οι S-400 σε αµερικανική βάση στην Τουρκία για να διασφαλιστεί ότι δεν θα συνιστούν απειλή για την αµερικανική τεχνολογία των µαχητικών. Αυτό βέβαια σηµαίνει πως οι ΗΠΑ θα έκαναν φύλλο και φτερό το ρωσικό σύστηµα και ότι αυτό θα επέσυρε την µήνιν των Ρώσων και γι’ αυτό η πρόταση δεν προχώρησε.
Θα µπορούσαν οι ΗΠΑ να ζητήσουν κάτι από την Τουρκία που σχετίζεται µε τη Ρωσία και την ουκρανική κρίση στην περιοχή, πέραν αυτού που δηµοσίως δήλωσε ο Τραµπ, ότι πρέπει η Τουρκία να µειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Μόσχα; Που και αυτό δύσκολο είναι. Είναι πιθανό να του ζήτησε αποκατάσταση των σχέσεων µε το Ισραήλ;
∆εν αποκλείεται… Ο Ερντογάν, στο αεροπλάνο κατά την επιστροφή του από τις ΗΠΑ, στη συζήτηση µε τους δηµοσιογράφους, απέφυγε να αναφερθεί στο θέµα των F-35. Μέχρι να απαντηθεί ποιος είναι πραγµατικά ο όρος ή οι όροι που έθεσαν οι Αµερικανοί στον Ερντογάν για άρση των κυρώσεων, η αποτίµηση της επίσκεψης δεν µπορεί να είναι πλήρης. Εν τω µεταξύ, το ενδιαφέρον εστιάζεται στις συζητήσεις Τραµπ – Νετανιάχου και στις εξελίξεις ειδικά στη Συρία και τους εκεί Κούρδους… αλλά και στην Ουκρανία.
Κυριακάτικη Απογευματινή
