Η Ελλάδα έχει προβάλει μια πρόταση για πολυμερή διάσκεψη των εμπλεκόμενων χωρών (αντικείμενων και παραπλήσιων) στην Ανατολική και τη Νότιο Μεσόγειο για μια συλλογική συμφωνία περί των ΑΟΖ τους. Μια τέτοια διάσκεψη φυσικά θα εξελιχθεί με τις ΗΠΑ να ασκούν την ηγετική τους διαμεσολάβηση ή τις καλές τους υπηρεσίες. Η βάση των συμφωνιών αυτών μεταξύ Λιβύης, Αιγύπτου, Ελλάδας, Κύπρου, Τουρκίας – αυτές είναι οι δυνητικά συμμετέχουσες χώρες- δεν μπορεί να είναι άλλη από την εφαρμογή κεντρικών ρυθμίσεων του σε ισχύ Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Που σημαίνει ότι μπορεί να αποφασισθεί οριοθέτηση στη βάση της «μέσης γραμμής», πρακτική που λύνει πολλά προβλήματα στις λεπτομέρειές τους. Αλλά και ότι τα νησιά (όχι οι βραχονησίδες) εξισώνονται με τα δικαιώματα ζωνών πλήρους εθνικής κυριαρχίας και οικονομικής εκμετάλλευσης με τα ηπειρωτικά εδάφη. Μια τέτοια διάσκεψη, η οποία συνηθίζεται πλέον να αναφέρεται ως 5χ5, ενδεχομένως θα βρει την αντίδραση της Τουρκίας. Πρώτον, επειδή δεν θα αναγνωρίζει την Κύπρο ως κράτος ή εναλλακτικά θα ζητήσει παράλληλα τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων ως επιπλέον ανεξάρτητη οντότητα. Δεύτερον, διότι θα προχωρήσει στην επανάληψη ανοίκειων θεωριών για το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας όπως αυτή περί «γαλάζιας πατρίδας».
Η Τουρκία είχε κατορθώσει για δεκαετίες να ναρκοθετεί με διάφορους τρόπους, συνήθως τρομοκρατικούς τύπου casus belli, κάθε προσπάθεια κρατών της περιοχής υπερβαίνοντας τις διαφορές τους στην οριοθέτηση των ΑΟΖ να προχωρήσουν στον ορισμό τους και στην άντληση οικονομικών ωφελημάτων από αυτές. Στην παρούσα φάση η Τουρκία μπορεί να είναι αρκετά πιεσμένη από τις αμερικανικές πολιτικές και προϋποθέσεις που έχουν στόχο ένα «καθαρό τοπίο» και σταθερές νομικά συμφωνίες για την έρευνα και την εξόρυξη υδρογονανθράκων για παράδειγμα με τη συμμετοχή αμερικανικών πετρελαϊκών κολοσσών σε περιφερειακό επίπεδο και όχι μόνον στη βάση εθνικών συνόρων στην θάλασσα ή οικονομικών ζωνών υπό διαμόρφωση ή αμφισβήτηση. Αλλά τίποτα δεν εγγυάται μια σημαντική στροφή της Τουρκίας από την αυθαιρεσία των διεκδικήσεών της, ώστε να καταστεί ένας καλοπροαίρετος συνομιλητής συμβάλλοντας στην υπέρβαση των «αγκυλώσεων» για την οριοθέτηση των περιοχών.
Προφανώς λοιπόν χρειάζεται ένα plan B, που θα δημιουργεί δομικές εξελίξεις, παρακάμπτοντας στην πρώτη φάση τον παράγοντα Τουρκία. Αυτή την εναλλακτική διαδρομή τη δίνει η συμφωνία Κύπρου – Λιβάνου για την οριοθέτηση των ΑΟΖ και τη δυναμική συνεκμετάλλευσης που δημιουργεί μετά την οριοθέτηση. Η συμφωνία αυτή είναι διμερής και έρχεται με χρονική καθυστέρηση 18 ετών εξαιτίας παρεμβάσεων και εκβιασμών της Τουρκίας ειδικά στον αποσταθεροποιημένο ως κρατική οντότητα Λίβανο, αλλά και την Κύπρο, με το υπό κατοχή βόρειο μέρος της. Υπεγράφη όμως χθες, Τετάρτη, συνοδευόμενη μάλιστα από μια δεύτερη συμφωνία για ηλεκτρικό καλώδιο μεταξύ των δύο χωρών. Πέραν αυτών το πιο σημαντικό ως γεωστρατηγική επιλογή είναι ότι ο Λίβανος και η Κύπρος μετά τη μεταξύ τους συμφωνία για τις ΑΟΖ αλλά και τη στήριξη του Λιβάνου από ευρωπαϊκή συνδρομή στην οικονομία, ανοίγουν «παράθυρο ευκαιρίας» για οριοθέτηση ΑΟΖ και στη Συρία. Άρα μιλάμε για ένα γεωοικονομικό «τρίγωνο».
Δίπλα σε αυτό μπορεί να δημιουργηθεί ένα δεύτερο γεωοικονομικό-ενεργειακό τρίγωνο αποτελούμενο από την Ελλάδα-Αίγυπτο-Λιβύη. Αρχικά να καθορίσουν μεταξύ τους τις ΑΟΖ. Εξελίσσεται ήδη κατασκευή ηλεκτρικού καλωδίου μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Ταυτόχρονα, παρουσία των δύο αμερικανικών ομίλων, Exxon Mobil και Chevron, με δεδομένο το ενδιαφέρον τους για ευρείες περιοχές που εμπίπτουν σε επικράτεια των τριών χωρών σε ξηρά και θάλασσα.
Με δεδομένη μια τέτοια τριμερή συμφωνία η Λιβύη ανακτά την δυνατότητά της να υπάρξει ως κράτος. Αφού η οικονομία της εξαρτάται πλήρως από τις εξορύξεις και τις τεχνολογίες που θα αξιοποιηθούν. Παράλληλα, μέσω Ελλάδος, μπορεί να συντονισθεί η ευρωπαϊκή οικονομική στήριξη, με τη συνδρομή και της Ιταλίας σε αυτό. Η Αίγυπτος αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ασφάλεια και τη θεσμική επάρκεια στη Β. Αφρική.
Τα δύο «τρίγωνα» μπορούν να συνδεθούν μεταξύ τους με την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου και τελικά όλη αυτή η γεωοικονομική και ενεργειακή κατανομή και ενότητα να συνδεθεί με τη συμμαχία 3+1 Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-ΗΠΑ και τις «Συμφωνίες του Αβραάμ» προς ανατολάς στη διαδρομή του IMEC, πέραν της Ευρώπης.
Εφημερίδα Απογευματινή
