Το παράνοµο τουρκολιβυκό µνηµόνιο, που υπεγράφη το 2019 και κοινοποιήθηκε στον ΟΗΕ το 2020, αποτέλεσε το µεγαλύτερο αγκάθι στις ελληνολιβυκές σχέσεις και το δεύτερο µεγαλύτερο αγκάθι (µετά το casus belli) στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Αγνοεί τα δικαιώµατα ελληνικών νησιών, ακόµα και της Κρήτης, είναι ανυπόστατο και δεν παράγει έννοµο αποτέλεσµα έναντι τρίτων. Ωστόσο, το γεγονός ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων, υπό τον Ακίλα Σάλεχ, αποφάσισε τη σύσταση µιας τεχνικής επιτροπής για τη µελέτη του συµφώνου µε σκοπό την επικύρωσή του, σήµανε συναγερµό στην Αθήνα.
Μέχρι τώρα, η Τρίπολη, που ελέγχεται από τον µεταβατικό -φιλότουρκο- πρωθυπουργό Ντµπέιµπα, ήταν φίλα προσκείµενη στην Τουρκία, εν αντιθέσει µε τη Βεγγάζη στα ανατολικά που ελέγχεται από τον στρατάρχη Χαλίφα Χάφταρ και τον επικεφαλής της Βουλής, Ακίλα Σάλεχ, οι οποίοι τα «έβρισκαν» µε τους Ελληνες αξιωµατούχους.
Είχαν βοηθήσει οι «φιλοξενίες» του Χάφταρ σε πολυτελές, κεντρικό ξενοδοχείο στο κέντρο της Αθήνας (Ιανουάριος 2020) και οι επισκέψεις του τότε υπουργού Εξωτερικών Νίκου ∆ένδια στο Τοµπρούκ, για επαφές µε τον Ακίλα Σάλεχ. Γενικώς, η Αθήνα είχε οικοδοµήσει µε τη Βεγγάζη µια σχέση εµπιστοσύνης ως απαραίτητο αντίβαρο στη συνεργασία Αγκυρας και Τρίπολης.
Τα ταξίδια
Το τελευταίο, όµως, διάστηµα, η Τουρκία επιδίδεται σε ένα έντονο διπλωµατικό φλερτ προς τη Βεγγάζη, στο οποίο η άλλη πλευρά δεν ανταποκρίνεται πλήρως. Ούτε, βέβαια, το απορρίπτει. Γνώστες του θέµατος, έλεγαν στην «Κυριακάτικη Απογευµατινή» ότι ο ευφυέστατος στρατάρχης Χάφταρ ζυγίζει ποια συµµαχία τον συµφέρει. Από τη µεν Τουρκία επιδιώκει οικονοµική ενίσχυση, στρατιωτική κάλυψη και… drones. Από τη δε Ελλάδα προσδοκά µια ισχυρή φωνή εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης και εντός του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Αλλωστε, η Ελλάδα ως µη µόνιµο µέλος του Συµβουλίου
Ασφαλείας αναµένεται να παίξει κρίσιµο ρόλο στις αποφάσεις του Συµβουλίου για τη Λιβύη. Ειδικά τις επόµενες ηµέρες, που θα τεθεί προς έγκριση η εισήγηση της απεσταλµένης του ΟΗΕ, που προβλέπει ένα συνολικό σχέδιο για την επίλυση της πολιτικής κρίσης στη χώρα.
Στο πλαίσιο αυτού του χειρουργικά προσεγµένου παζαριού, ο ένας γιος του στρατάρχη βρέθηκε στην Τουρκία και ο άλλος στην Ελλάδα. Τον Απρίλιο, ο Σαντάµ Χάφταρ, διοικητής των χερσαίων δυνάµεων του εθνικού στρατού της Λιβύης, συναντήθηκε στην Αγκυρα µε τον Τούρκο υπουργό Αµυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ. Ενώ αυτές τις ηµέρες ήρθε υπό άκρα µυστικότητα, µε ιδιωτικό λίαρ τζετ, στην Αθήνα ο άλλος γιος του Χάφταρ και πολιτικός του σύµβουλος, ο Αλ Σαντίκ Χάφταρ.
Σύµφωνα µε ασφαλείς πληροφορίες της «Κυριακάτικης Α», η προγραµµατισµένη επίσκεψή του ήταν ιδιωτική, µιας και η οικογένειά του έκανε διακοπές στη χώρα µας και δεν συµπεριέλαβε κάποια συνάντηση µε Ελληνα αξιωµατούχο. Ωστόσο, το timing δεν µπορεί να αγνοηθεί.
Plan A’ και Plan B’
Προτού ακόµα δηµοσιευθούν οι πληρο φορίες περί ενδεχόµενης επικύρωσης του τουρκολιβυκού µνηµονίου και πριν αρχίσουν τις «εξορµήσεις» οι γιοι του Χάφταρ, ο κ. Γεραπετρίτης ετοίµαζε ένα ταξίδι στη Λιβύη. Οπως πρώτη είχε γράψει η στήλη «Big Mouth» του powergame.gr, η ελληνική αποστολή αρχικά είχε σχεδιαστεί να περιλαµβάνει και τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου, Μάκη Βορίδη, λόγω της έξαρσης των µεταναστευτικών ροών από τις λιβυκές ακτές προς την Κρήτη και τη Γαύδο.
Ωστόσο, όπως επίσης πρώτη είχε αποκαλύψει η εφηµερίδα µας, στην πορεία ο υπουργός Εξωτερικών αποφάσισε να πάει µόνος του στη Λιβύη και µάλιστα να επισκεφθεί τόσο την Τρίπολη όσο και τη Βεγγάζη. Τα νέα δεδοµένα επισπεύδουν τις εξελίξεις, µε το ταξίδι να τοποθετείται χρονικά εντός του Ιουνίου. Αυτό είναι το Plan A’ του υπουργού, ο οποίος δεν βιάζεται να υιοθετήσει την κινδυνολογία της επικύρωσης του µνηµονίου. Εξάλλου, τουρκικές πηγές που επικαλείται το Middle East Eye φέρεται να δήλωσαν ότι «o Χάφταρ και οι γιοι του επιδιώκουν να εµβαθύνουν τις σχέσεις τους µε την τουρκική κυβέρνηση και πιθανότατα θα κρατήσουν αυτό το θέµα σε εκκρεµότητα, αντί να εγκρίνουν ή να απορρίψουν τη συµφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες αυτή τη στιγ
µή». Κοινώς, ο Χάφταρ θα παρατείνει το παζάρι χωρίς για την ώρα να ακυρώνει αλλά ούτε και να επικυρώνει το τουρκολιβυκό σύµφωνο.
Οµως, αν ο µη γένοιτο η λιβυκή Βουλή κάνει το χατίρι στην Αγκυρα, η Αθήνα έχει και Plan B’. Σύµφωνα µε πληροφορίες της «Κυριακάτικης Α», η χώρα µας αφ’ ενός θα επιστρατεύσει τα νοµικά όπλα που έχει στη διπλωµατική της φαρέτρα, στέλνοντας το θέµα στο Αµβούργο και στη Χάγη, και αφ’ ετέρου θα επιστρατεύσει τον πιο πολύτιµο σύµµαχό της στην περιοχή: την Αίγυπτο. Οσο δύσκολο κι αν ακούγεται αυτό µετά τα γεγονότα µε τη Μονή Σινά.
Αλλωστε, ο κ. Γεραπετρίτης έθεσε το ζή τηµα της Λιβύης στον Αιγύπτιο οµόλογό του την περασµένη εβδοµάδα, ενώ δεν πρέπει να υποτιµάται το γεγονός ότι η µοναδική νοµίµως οριοθετηµένη ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο είναι αυτή που υπέγραψαν τον Αύγουστο του 2020 οι τότε υπουργοί Εξωτερικών Νίκος ∆ένδιας και Σάµεχ Σούκρι. Είναι χαρακτηριστικό πως από το 2022 η Αίγυπτος -παραδοσιακός υποστηρικτής του Χάφταρ- έχει εκφράσει δηµοσίως την αντίθεσή της στο τουρκολιβυκό µνηµόνιο, υποβάλλοντας σχετική επιστολή στον ΟΗΕ. Επίσης, είχε προβεί σε µονοµερή οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας της, αγνοώντας πλήρως τις προβλέψεις του τουρκολιβυκού συµφώνου.
∆ιαπραγµατευτικός ελιγµός
Πάντως, η κίνηση της λιβυκής Βουλής να συστήσει τεχνική επιτροπή για την αξιολόγηση του τουρκολιβυκού ερµηνεύεται από πολλούς αναλυτές ως διαπραγµατευτικός ελιγµός και όχι ως το επικρατέστερο σενάριο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μπιλγκεχάν Οζτούρκ, ερευνητής του Παγκόσµιου Ινστιτούτου Στρατηγικών Ερευνών (GISR), δήλωσε πως «η κίνηση της Ανατολικής Λιβύης δεν είναι πιθανό να αποφέρει συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Πρόκειται για ελιγµούς που αποσκοπούν στην εσωτερική διαµάχη για την εξουσία».
Παρ’ όλ’ αυτά, δεν επιτρέπεται πολιτικός εφησυχασµός. Γι’ αυτό και το µότο αυτήν την περίοδο στο υπουργείο Εξωτερικών είναι ένα: Και τώρα τρέχουµε.
Κυριακάτικη Απογευματινή
