Σε μία άκρως προκλητική ενέργεια που ενδέχεται να προκαλέσει νέα ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο, η κυβέρνηση της Λιβύης υπέβαλε στον ΟΗΕ ρηματική διακοίνωση με την οποία αμφισβητεί ευθέως την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ νοτίως της Κρήτης. Η Τρίπολη, με έγγραφο που κατέθεσε στις 20 Ιουνίου και δημοσιεύθηκε επίσημα στις 3 Ιουλίου (Α/79/860), διατυπώνει για πρώτη φορά σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών διεκδίκηση θαλάσσιων ζωνών με βάση το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019.
Στο έγγραφο επισυνάπτονται χάρτες που αποτυπώνουν τη «γραμμή οριοθέτησης» που υιοθετεί η Λιβύη, η οποία ουσιαστικά εξαφανίζει την ελληνική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στην περιοχή νότια της Κρήτης, αποστερώντας της ακόμη και την ελάχιστη επήρεια. Πρόκειται για μια σημαντική κλιμάκωση, καθώς μέχρι σήμερα η λιβυκή πλευρά δεν είχε καταθέσει τέτοιου τύπου χαρτογραφική αποτύπωση.
Η διακοίνωση επιτίθεται απερίφραστα στην Ελλάδα, κατηγορώντας την για «σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και «προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων». Αναφέρεται επίσης σε παραχώρηση αδειών έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων από την Ελλάδα σε πολυεθνικές εταιρείες (Chevron, Total, ExxonMobil), χαρακτηρίζοντας τις περιοχές των Οικοπέδων Κρήτη 1 και Κρήτη 2 ως «λιβυκή θαλάσσια δικαιοδοσία».
Παρότι στο κείμενο διατυπώνεται πρόθεση για «εποικοδομητικό διάλογο», είναι προφανές ότι η Λιβύη, ακολουθώντας τη γραμμή της Τουρκίας, επιχειρεί να επιβάλει τετελεσμένα, δημιουργώντας σοβαρά εμπόδια στις ερευνητικές δραστηριότητες της Ελλάδας στην περιοχή.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η διακοίνωση υποβλήθηκε σε χρόνο που συμπίπτει με την επιδείνωση του μεταναστευτικού στα νότια σύνορα της χώρας και την κλιμακούμενη ένταση στις σχέσεις Αθήνας – Τρίπολης, γεγονός που ενισχύει τους φόβους περί «εργαλειοποίησης» του μεταναστευτικού με γεωπολιτικά κίνητρα.
Η Αθήνα, μέσω του ΥΠΕΞ και προσωπικά του υπουργού Γιώργου Γεραπετρίτη, κινείται διπλωματικά προς όλες τις κατευθύνσεις. Ήδη έχει προταθεί η συγκρότηση τεχνοκρατικών ομάδων για διαπραγμάτευση με την ανατολική Λιβύη, ενώ αναμένεται αντίστοιχη πρωτοβουλία και προς την κυβέρνηση της Τρίπολης, με στόχο είτε την οριοθέτηση μέσω συμφωνίας είτε την παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
