Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε μια ιστορική απόφαση, τερματίζοντας μόνιμα τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έως τον Νοέμβριο του 2027, στο πλαίσιο πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου. Η συμφωνία εντάσσεται στη στρατηγική πλήρους απεξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια και συνοδεύεται από σχεδιασμό για σταδιακή κατάργηση και του ρωσικού πετρελαίου.
Ο Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκεσεν χαρακτήρισε την απόφαση «ιστορική», υπογραμμίζοντας ότι η ΕΕ βάζει τέλος στην εξάρτηση από έναν «αναξιόπιστο προμηθευτή» που έχει επανειλημμένα αποσταθεροποιήσει τις ενεργειακές αγορές και χρησιμοποιήσει τον ενεργειακό εφοδιασμό ως μοχλό πίεσης.
Από την πλευρά της, η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι η Ευρώπη εισέρχεται στην «εποχή της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας από τη Ρωσία», επισημαίνοντας πως το σχέδιο REPowerEU «απέδωσε καρπούς με ταχύτητα ρεκόρ».
Το χρονοδιάγραμμα κατάργησης των εισαγωγών
Η συμφωνία καθορίζει ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα που προβλέπει:
Τερματισμό εισαγωγών LNG έως 31 Δεκεμβρίου 2026.
Τερματισμό εισαγωγών αερίου αγωγών έως 30 Σεπτεμβρίου 2027, με δυνατότητα μικρής παράτασης έως 31 Οκτωβρίου 2027, αν τα επίπεδα αποθήκευσης δεν επαρκούν.
Για βραχυπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας που έχουν συναφθεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, η απαγόρευση τίθεται σε ισχύ από τις 25 Απριλίου 2026 για το LNG και από τις 17 Ιουνίου 2026 για το αέριο αγωγών.
Στις μακροπρόθεσμες συμβάσεις LNG που έχουν υπογραφεί πριν από τις 17 Ιουνίου 2025, η απαγόρευση θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου 2027, ενώ οι εισαγωγές αγωγών θα επιτρέπονται μόνο έως 30 Σεπτεμβρίου 2027.
Υποχρεώσεις των κρατών μελών
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν μέχρι την 1η Μαρτίου 2026 εθνικά σχέδια διαφοροποίησης για φυσικό αέριο και πετρέλαιο, παρουσιάζοντας τα μέτρα που θα λάβουν για να εξασφαλίσουν την ενεργειακή τους επάρκεια. Επιπλέον, οφείλουν να ενημερώσουν την Επιτροπή για τυχόν συμβάσεις ρωσικού φυσικού αερίου ή εθνικές ρυθμίσεις απαγόρευσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει τα σχέδια και θα εκδώσει συστάσεις εντός τριών μηνών. Παράλληλα, ο νέος κανονισμός θεσπίζει μηχανισμούς παρακολούθησης και υποχρέωση ανταλλαγής πληροφοριών, ώστε να αποτραπούν προσπάθειες καταστρατήγησης των απαγορεύσεων.
Η πορεία αποδέσμευσης από τα ρωσικά καύσιμα
Η ΕΕ υπενθυμίζει ότι όλες οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα έχουν ήδη απαγορευτεί, ενώ οι εισαγωγές πετρελαίου έχουν μειωθεί από 27% στις αρχές του 2022 σε μόλις 2% σήμερα. Η εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο έχει επίσης συρρικνωθεί δραστικά, από 45% των συνολικών εισαγωγών σε 13% το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Ωστόσο, παρά τη μείωση, οι περσινές εισαγωγές ρωσικού αερίου άγγιξαν τα 10 δισ. ευρώ, γεγονός που καθιστά αναγκαία την πλήρη και μόνιμη απεξάρτηση.
Η Επιτροπή δεσμεύεται ότι η σταδιακή κατάργηση των τελευταίων εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου θα ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2027, με νομοθετική πρόταση που αναμένεται στις αρχές του επόμενου έτους.
