Λένε ότι βρίσκεται στο σταυροδρόµι της κοινωνικής ευαισθησίας και του ακατέργαστου ρεαλισµού. Αυτό δείχνει πάντως. Ο,τι κι αν ισχύει, ο ΛΕΞ από τη Θεσσαλονίκη, κατά κόσµον Αλέξης Λαναράς, ξεσηκώνει χιλιάδες. Η πολυαναµενόµενη -ειδικά για τη νεολαία- συναυλία του «δανδή της ραπ» ή του «ποιητή µε κουκούλα», όπως τον αποκαλούν, στις 28 Ιουνίου στο ΟΑΚΑ έγινε sold out σε λιγότερο από ένα 24ωρο. Κάποιοι τον χαρακτηρίζουν φαινόµενο. Αλλά δεν είναι φιντανάκι. ∆εν κέρδισε τον κόσµο εν µια νυκτί. Ξεκίνησε τον περασµένο… αιώνα, µετρώντας ήδη 16 χρόνια από το 1999 και το συγκρότηµα «Βόρεια Αστέρια». Αργότερα ήρθαν τα «Ανάποδα Καπέλα». Και ποτέ δεν σταµάτησε να γράφει ρίµες που για πολλούς -και εν πολλοίς, όσον αφορά την πιτσιρικαρία την αγριεµένη ή όχι- λειτουργούν ως καθρέφτης της ελληνικής κοινωνίας. Το 2022, στη Νέα Σµύρνη, πάνω από 20.000 τραγουδούσαν τους στίχους του εν χορώ, χωρίς να χρειαστεί ούτε µια postpaid διαφήµιση. Οσο για την επερχόµενη συναυλία του στο ΟΑΚΑ, χιλιάδες φανατικοί του έπεσαν ταυτόχρονα πάνω στο σύστηµα ηλεκτρονικής διάθεσης εισιτηρίων -πάνω από 60.000 στην ουρά για ώρες- για να προλάβουν µια θέση. Το άλµπουµ του «G.T.K.» («Γ.Τ.Κ.» – «Για Την Κουλτούρα») ξεπέρασε τα 25,5 εκατοµµύρια streams στο Spotify (!) χωρίς ούτε ένα σποτ στην τηλεόραση µέσα σε ένα µήνα από την κυκλοφορία του (22.10.2024). Πλέον οι ακροάσεις του «G.T.K.» στο Spotify έχουν σπάσει το φράγµα των 75,5 εκατοµµυρίων.
Ονειροποιό πάντως δεν τον λες, οι στίχοι του δεν υπόσχονται διαφυγή από την ασχήµια. Αλλά έχουν υπολογίσιµα plus: τη συντροφεύουν µε στοχασµό. Και αίσθηση κοινότητας. Και µε µία -αναγκαία στις γκροτέσκ µέρες µας- δόση ποίησης. Αντίθετα, η τραπ κουλτούρα -συνώνυµη µε το φαίνεσθαι τελικά, µε ακριβά, σινιέ ρούχα και µε στίχους προσβλητικούς όχι ενίοτε αλλά συχνά, καθώς και µε συµβολισµούς συνώνυµους µε την παραβατικότητα- για κάποιους λειτουργεί ως φαντασίωση απόδρασης από την πραγµατικότητα. Είναι σαν µανδύας που ηθεληµένα τον φοράνε για να αποδείξουν ότι είναι «κάτι», όντας µέρος του. Ο ΛΕΞ, απεναντίας, ξεγυµνώνει το παρόν. Και εκεί κάνει τη διαφορά συγκριτικά µε τους περισσότερους οµότεχνούς του.
Made in Greece «προποµποί»
Αξίζει να σταθούµε στις διαφορές ραπ – τραπ, που συγχύζουν τους άνω των 30- 35 ετών: τις παραθέτουµε εν προκειµένω για να θυµούνται οι νεότεροι και να µαθαίνουν οι µεγαλύτεροι. Η ραπ (RAP: Rhythm and Poetry) από τις απαρχές της κουβαλούσε αντιστασιακή «εσάνς». Από τους πρώτους διδάξαντες made in Greece, ουσιαστικά προποµποί της, υπήρξαν οι «Active Member», µε τις σκοτεινές, σχεδόν λογοτεχνικές αφηγήσεις, και τα «Ηµισκούµπρια», που µε το χιούµορ τους δεν άφησαν και τίποτα που να µην το… σάρωσαν, σατιρίζοντας τα πάντα. ∆εν ξεχνάµε και τους πιο συναισθηµατικούς «Stereo Nova».
Η τραπ όµως αρχικά αναφερόταν σε µέρη όπου πραγµατοποιούνταν διακινήσεις ναρκωτικών. Παρότι στη Βικιπαίδεια θα τη βρεις και ως νεότερο υποείδος της electro dance, καµία σχέση. Είναι τελείως αλλιώτικη και η ειδοποιός διαφορά µε την τραπ είναι στον στίχο.
Ο Νίκος Βουρλιώτης (NiVo), µε τους «Goin’ Through», για να επιστρέψουµε στα happy ’90s, µε το σηκωµένο φρύδι και το ελεγκάντε γένι, µε την (µεγάλη) υποψία σνοµπισµού, έβαλε τη ραπ στα σαλόνια. Με pop αναγωγές, έφερε το είδος πιο κοντά στο mainstream. Από κοντά και η Κατερίνα Στικούδη, που µε τις συνεργασίες της έδειξε ότι η urban σκηνή δεν είναι ανδρικό προνόµιο. Αλλά η ραπ και στην πορεία η µετεξέλιξή της, όπως πολλοί αποκαλούν την τραπ, βρήκε άλλους ήρωες. Ή αντι-ήρωες αν θέλετε. Οι στίχοι σαφώς είναι πιο dirty και όχι µε τη… σέξι έννοια της λέξης.
«Υπάρχει κι άλλος δρόµος»
Κάπου εκεί, λοιπόν, ήρθε ο ΛΕΞ. Οχι για να «σώσει» την τραπ, αλλά για να πει ότι «υπάρχει κι άλλος δρόµος». Είτε µιλά για βία είτε για οικονοµικές ανισότητες είτε για την αγωνία τού να βρεις ταυτότητα σ’ ένα άδικο σύστηµα, οι στίχοι του έχουν ανθρώπινη διάσταση. Και ο κόσµος του; ∆εν είναι τόσο ενιαίος όσο ίσως υποψιάζεστε. Από 15χρονους εφήβους, που παίζουν τα κοµµάτια του στο Bluetooth ηχείο στο πάρκο, µέχρι 30άρηδες που έζησαν την κρίση στο πετσί τους. Το κοινωνικοµορφωτικό του target group είναι ευρύ, αλλά υφίσταται κοινός παρονοµαστής: βιώνουν την απογοήτευση, ωστόσο συγχρόνως κάθε στιγµή ψάχνουν το νόηµα.
Κι ενώ έχει υπάρξει επιλεκτικός στις συνεργασίες του, ένα πρόσφατο γεγονός ήρθε να ταράξει τα νερά. Ο τράπερ Light κυκλοφόρησε στις 2 Μαΐου το νέο του κοµµάτι, «Polo», µε προσβλητικούς και χυδαίους στίχους για άτοµα µε αναπηρίες. Οι αντιδράσεις ήταν άµεσες από ακροατές και από σχετικούς φορείς. Το τραγούδι χαρακτηρίστηκε «µισαναπηρικό» και ζητήθηκε η άµεση απόσυρσή του. «Πάω να ανάψω κανένα κεράκι, γιατί µόνο ο Θεός µε σώζει» έγραψε στα social o Light, που, παρά τα απανωτά απολογητικά βίντεο που δηµοσίευσε, το κύµα αγανάκτησης δεν καταλάγιασε. Ο ΛΕΞ, που είχε στο παρελθόν συνεργαστεί µε τον Light (στον δίσκο «Capo dei Capi»), πήρε αποστάσεις.
Στο σήµερα λοιπόν: ο ΛΕΞ δεν είναι ίσως απλώς ο δανδής της ελληνικής ραπ. Του ταιριάζει µάλλον περισσότερο το urban ποιητής µε κουκούλα και βλέµµα στο βάθος (κήπος). Η µουσική του δεν παίζει στην TV, αλλά γίνεται soundtrack για νύχτες µοναξιάς, για σκέψεις που τελικά δεν χωρούν αλλού. Αν αυτό λέει κάτι…
Κυριακάτικη Απογευματινή
