Με αυξηµένη ανησυχία παρακολουθεί το οικονοµικό επιτελείο τις εξελίξεις στο µέτωπο της πολεµικής σύρραξης στη Μέση Ανατολή και καταστρώνει εναλλακτικά σενάρια σε περίπτωση που η κρίση λάβει µεγαλύτερες διαστάσεις. Οι φόβοι για νέο ενεργειακό σοκ, έντονες πληθωριστικές πιέσεις και για ευρύτερες παρενέργειες στην ελληνική οικονοµία καθιστούν την εξίσωση ιδιαίτερα δύσκολη, όσο το τοπίο παραµένει ρευστό.
Ο πόλεµος Ισραήλ – Ιράν απειλεί να ανοίξει νέα µέτωπα µε σοβαρές επιπτώσεις σε κρίσιµους τοµείς της ελληνικής οικονοµίας, όπως σε τουρισµό, ενέργεια, επενδύσεις, εµπόριο, ναυτιλία, εξαγωγές και συνολικάτην αναπτυξιακή προοπτική της χώρας. Αυτό που προβληµατίζει ιδιαίτερα την κυβέρνηση είναι το ενδεχόµενο ενός νέου κύµατος ακρίβειας. Παράλληλα, σταθµίζονται και τα δηµοσιονοµικά περιθώρια ενόψει ∆ΕΘ.
Παρότι, σύµφωνα µε τον υπουργό Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών Κυριάκο Πιερρακάκη, η αβεβαιότητα δεν επηρεάζει προς το παρόν το «πακέτο» µέτρων της Θεσσαλονίκης, το σκηνικό γεωπολιτικού κινδύνου που διαµορφώνεται βαραίνει ήδη τις προβλέψεις για την ανάπτυξη, απειλώντας τον στόχο για ρυθµούς 2,3% το 2025.
Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επιµελητηρίου Πειραιώς (ΕΒΕΠ), εάν η κρίση παραταθεί για διάστηµα τριών µηνών, οι άµεσες οικονοµικές απώλειες για την Ελλάδα ενδέχεται να φτάσουν τα 2,1-2,6 δισ. ευρώ, ήτοι περίπου το 1% του ΑΕΠ. Η εκτίµηση περιλαµβάνει πτώση στην τουριστική κίνηση, αύξηση του ενεργειακού κόστους, περιορισµούς στη διακίνηση εµπορευµάτων και σηµαντικές πιέσεις σε µεταφορές και ναυτιλία.
Πιο αναλυτικά, η άνοδος του ενεργειακού κόστους τροφοδοτεί ευρύτερες πληθωριστικές πιέσεις, οι οποίες µετακυλίονται στα ράφια των σουπερµάρκετ, στα µέσα µεταφοράς και σε βασικά αγαθά. Οι οικογενειακοί προϋπολογισµοί επιβαρύνονται εκ νέου, καθώς οι καταναλωτές βρίσκονται αντιµέτωποι µε νέες ανατιµήσεις σε τρόφιµα, καύσιµα και λογαριασµούς κοινής ωφελείας.
Οι ανησυχίες προκαλούνται σε µια χρονική συγκυρία κατά την οποία ο πληθωρισµός παρουσίασε νέα επιτάχυνση τον Μάιο, φθάνοντας -σύµφωνα µε τη Eurostat- στο 3,3%, από 2,4% τον Μάιο του 2024, µε τις αυξήσεις να «χτυπούν» βασικά προϊόντα από το καλάθι της νοικοκυράς, όπως τρόφιµα, ψωµί, γάλα, φρούτα και καφέ. Το πιο ανησυχητικό είναι οι ανατιµήσεις που καταγράφηκαν στους λογαριασµούς ρεύµατος, οι οποίοι τον συγκεκριµένο µήνα ήταν «φουσκωµένοι» κατά 18%. Την ίδια στιγµή, οι επιβαρύνσεις στο φυσικό αέριο έφθασαν το 11,1%.
Θα πρέπει να σηµειωθεί πως περαιτέρω αύξηση των τιµών βλέπουν 7 στα 10 στελέχη (72%) των σουπερµάρκετ και της βιοµηχανίας ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών εντός του επόµενου εξαµήνου. Το στοιχείο αυτό προκύπτει από έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεµπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ). Από την ίδια έρευνα που πραγµατοποιήθηκε στο διάστηµα από 1 έως και 10 Ιουνίου του 2025 (πριν δηλαδή την έναρξη της πολεµικής σύγκρουσης Ισραήλ – Ιράν) προκύπτει πως ένα 24% των ερωτηθέντων στελεχών σουπερµάρκετ και βιοµηχανίας εκτιµά ότι οι τιµές θα µείνουν αµετάβλητες και µόλις το 4% ότι θα µειωθούν.
Θα πρέπει µάλιστα να πούµε ότι τον Νοέµβριο του 2024, όταν είχε πραγµατοποιηθεί εκ νέου η ίδια έρευνα, 5 στους 10 (49%) εκτιµούσαν ότι θα αυξηθούν οι τιµές, 3 στους 10% (30%) ότι θα παραµείνουν αµετάβλητες και 22% ότι θα µειωθούν.
Οι τιµές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου κινούνται ανοδικά, επηρεάζοντας άµεσα το ενεργειακό κόστος των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Μέσα στις επόµενες ηµέρες η τιµή της βενζίνης σε πολλά πρατήρια στην ηπειρωτική χώρα αναµένεται να ξεπεράσει το 1,80, ενώ ήδη στη νησιωτική χώρα σε κάποια πρατήρια βρίσκεται κοντά στα 2 ευρώ.
Καθώς η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνεται τους θερινούς µήνες, οι λογαριασµοί ρεύµατος θα επιβαρυνθούν περαιτέρω. Παράλληλα, η αύξηση στις τιµές βενζίνης και πετρελαίου οδηγεί σε υψηλότερο κόστος µεταφορών, άρα και σε ακριβότερα εισιτήρια για τρένα, πλοία και αεροπλάνα. Το κύµα αυτό µπορεί να επιδράσει αποτρεπτικά τόσο στην εσωτερική κατανάλωση όσο και στον τουρισµό.
Αίσθηµα ανασφάλειας
Επιπλέον, η αβεβαιότητα σε συνδυασµό µε την ενεργειακή ακρίβεια δεν απειλεί µόνο τα εισοδήµατα των νοικοκυριών και τους τζίρους των επιχειρήσεων, αλλά ενισχύει και το αίσθηµα ανασφάλειας για την επόµενη µέρα, οδηγώντας σε περιορισµό της κατανάλωσης που αποτελεί βασική κινητήρια δύναµη της ελληνικής οικονοµίας. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο τρίµηνο η καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 1,6%, στηρίζοντας τη ζήτηση σε µια περίοδο έντονων πληθωριστικών πιέσεων, δίνοντας ώθηση 2,2% στην ανάπτυξη µετά το φρένο των επενδύσεων. Σύµφωνα µε τις προβλέψεις, ο ρυθµός µεγέθυνσης του ΑΕΠ το 2025 ενδέχεται να διαµορφωθεί κάτω από τον στόχο του 2,3%, ιδίως αν παραταθεί η κρίση. Η Optima Bank εκτιµά πως µια υποτροπή της κρίσης, µε σταθερά υψηλές τιµές ενέργειας, θα µπορούσε να αφαιρέσει έως 0,7% από το ετήσιο ΑΕΠ.
Στο µέτωπο του τουρισµού, η αεροπορική σύνδεση Ελλάδας – Ισραήλ και οι προγραµµατισµένες αφίξεις για το 2025 -µε πάνω από 1,3 εκατ. διαθέσιµες θέσεις- απειλούνται από την κλιµάκωση της κρίσης. Το Ισραήλ αποτελεί µία από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες τουριστικές αγορές για την Ελλάδα, µε τουριστικά έσοδα 621 εκατ. ευρώ το 2024. Η απώλεια αυτού του ρεύµατος, σε συνδυασµό µε ενδεχόµενη ψυχολογική επίδραση στους ταξιδιώτες άλλων εθνικοτήτων λόγω ανασφάλειας στην περιοχή, µπορεί να ανακόψει τη δυναµική του ελληνικού τουρισµού που συµβάλλει σχεδόν κατά 25% στο ΑΕΠ.
Εφημερίδα «Κυριακάτικη Απογευματινή»
