Καθώς η τεχνολογία υιοθετείται όλο και πιο μαζικά στον γεωργικό τομέα της Ευρώπης, νέα έρευνα του Κοινού Κέντρου Ερευνών (Joint Research Center – JRC) της Κομισιόν αποτυπώνει την κατάσταση στην Ε.Ε., δείχνοντας αντιφατικά αποτελέσματα για τη χώρα μας. Συγκεκριμένα, στις γενικές τεχνολογίες λογισμικού και πληροφορικής οι Έλληνες αγρότες υιοθετούν κατά μέσον όρο 3,6 ψηφιακές τεχνολογίες, με το ποσοστό μη υιοθέτησης να διαμορφώνεται μόλις στο 7%. Ωστόσο, στην κτηνοτροφία η θετική εικόνα αντιστρέφεται. Η Ελλάδα εμφανίζει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μη υιοθέτησης (48%), γεγονός που την κατατάσσει μαζί με την Ουγγαρία στις λιγότερο ψηφιοποιημένες χώρες στον τομέα αυτό.
Για τις γενικές τεχνολογίες λογισμικού και πληροφορικής, η Ουγγαρία έχει το υψηλότερο ποσοστό μη υιοθέτησης (32%), ενώ στα υπόλοιπα κράτη-μέλη, που καλύπτονται από την έρευνα, το ποσοστό μη υιοθετούντων κυμαίνεται από 1% έως 11%. Για τεχνολογίες που αφορούν τις καλλιέργειες, η Ιρλανδία έχει το υψηλότερο ποσοστό μη υιοθέτησης (40%). Αντίθετα, η Πολωνία έχει το χαμηλότερο ποσοστό (4%). Στα υπόλοιπα κράτη-μέλη, το ποσοστό μη υιοθετούντων κυμαίνεται από 7% έως 36%.
Να σημειωθεί πως τα στοιχεία αντλήθηκαν από 1.444 αγροτικές εκμεταλλεύσεις σε εννέα κράτη-μέλη της Ε.Ε. (Γερμανία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λιθουανία, Ουγγαρία και Πολωνία).
Ετερογένεια
Υπάρχει σημαντική ετερογένεια μεταξύ των κρατών-μελών που καλύπτονται σε σχέση με τα εξωτερικά μέρη με τα οποία οι αγρότες μοιράζονται ηλεκτρονικά δεδομένα. Στην Ελλάδα, πάνω από 20% των αγροτών μοιράζονται δεδομένα κυρίως με συμβούλους. Αντίστοιχα, πάνω από το 20% κυμαίνεται το ποσοστό στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιρλανδία, τη Λιθουανία και την Πολωνία, όπου πρακτικά 1 στους 5 αγρότες μοιράζεται δεδομένα κυρίως με άλλους αγρότες, συμβούλους, φορείς της εφοδιαστικής αλυσίδας, ερευνητές και συνεταιρισμούς. Κάτω από το 20% είναι το ποσοστό μόνο σε Ισπανία και Ουγγαρία.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το 85% των εκμεταλλεύσεων, που συμμετείχαν στην έρευνα, έχουν τουλάχιστον επαρκή κάλυψη Διαδικτύου, για να καλύψουν βασικές ανάγκες. Ωστόσο, περίπου το 15% εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ανεπαρκή ή κακή συνδεσιμότητα, γεγονός που υπογραμμίζει τις συνεχιζόμενες προκλήσεις της ψηφιακής συνδεσιμότητας για ένα αξιοσημείωτο ποσοστό γεωργικών εκμεταλλεύσεων στην Ε.Ε. Η κατοχή ψηφιακών συσκευών είναι διαδεδομένη, με τα smartphones να είναι τα πιο κοινά (94%), ακολουθούμενα από υπολογιστές/laptop (73%) και τάμπλετ (43%).
Οι διαδικτυακές δραστηριότητες των αγροτών δείχνουν μια μικτή εικόνα. Ενώ πιο προχωρημένες ή διαδραστικές δραστηριότητες (π.χ. ηλεκτρονικό εμπόριο, εκπαίδευση ή επαγγελματική δικτύωση) χρησιμοποιούνται σχετικά σπάνια, δραστηριότητες που θεωρούνται άμεσα χρήσιμες και εύκολα ενσωματώσιμες στις καθημερινές γεωργικές εργασίες (π.χ. ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας, συλλογής πληροφοριών και υποστήριξης εκμεταλλεύσεων) χρησιμοποιούνται συχνότερα και πιο τακτικά.
Σε πρώιμο στάδιο
Η συνολική εικόνα δείχνει ότι η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών στη γεωργία βρίσκεται ακόμα σε σχετικά πρώιμο στάδιο στην Ε.Ε. Παρά την εκτεταμένη χρήση γενικών ψηφιακών εργαλείων, η εφαρμογή τεχνολογιών ειδικά σχεδιασμένων για τις καλλιέργειες και την κτηνοτροφία παραμένει περιορισμένη. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αγρότες είναι πρόθυμοι να χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία που γνωρίζουν ήδη και θεωρούν εύχρηστα, αλλά εξακολουθούν να είναι πιο διστακτικοί απέναντι σε πιο εξειδικευμένες και τεχνικά απαιτητικές λύσεις.
Τα ευρήματα δείχνουν, επίσης, ότι η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών από τους αγρότες αυξήθηκε σημαντικά μεταξύ 2008 και 2020, κυρίως για εργαλεία πληροφορικής και τεχνολογίες ειδικές για καλλιέργειες, αλλά μειώθηκε μεταξύ 2020 και 2024, πιθανώς λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας. Στον αντίποδα, οι τεχνολογίες κτηνοτροφίας παρουσιάζουν πιο σταθερές και σταδιακές τάσεις υιοθέτησης με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, για την επόμενη πενταετία οι Ευρωπαίοι αγρότες παρουσιάζουν μέτριες προθέσεις για να αυξήσουν τις νέες τεχνολογίες.
Να υπογραμμιστεί κάπου εδώ πως οι ψηφιακές τεχνολογίες στην κτηνοτροφία θεωρούνται πιο ακριβές, με τα αυτόματα αρμεκτικά συστήματα και τα ρομποτικά μηχανήματα σίτισης να είναι τα πιο κοστοβόρα. Αντίθετα, τα λογισμικά διαχείρισης εκμεταλλεύσεων και τα ψηφιακά αρχεία κτηνοτροφίας θεωρούνται προσιτά από τους περισσότερους αγρότες. Οι τεχνολογίες ειδικές για καλλιέργειες ακολουθούν, με τουλάχιστον το ήμισυ των εργαλείων να θεωρούνται ακριβά, ειδικά τα τρακτέρ με GNSS, τα πλήρως αυτόματα ρομπότ και τα αυτόματα συστήματα διεύθυνσης. Άλλα εργαλεία, όπως παγίδες εντόμων με σύνδεση, ψηφιακά αρχεία χωραφιών, χάρτες δορυφορικών δεδομένων, κάμερες πεδίου και δειγματοληψίες εδάφους με γεωαναφορά, θεωρούνται πιο προσιτά. Ευρύτερα, οι λύσεις πληροφορικής και λογισμικού για διαχείριση εκμεταλλεύσεων θεωρούνται προσιτές από τη συντριπτική πλειονότητα των αγροτών που συμμετείχαν στην έρευνα.
Παράγοντες
Οι οικονομετρικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών στη γεωργία επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Μεγαλύτερο μέγεθος εκμετάλλευσης, καλύτερη συνδεσιμότητα στο Διαδίκτυο, άμεσες πωλήσεις, πλήρης απασχόληση στη γεωργία και εξειδικευμένη ψηφιακή ή γεωργική εκπαίδευση σχετίζονται ισχυρά με υψηλότερα ποσοστά υιοθέτησης, ιδιαίτερα για τεχνολογίες ειδικές για καλλιέργειες και κτηνοτροφία.
Οι περισσότεροι αγρότες, πάντως, αναμένουν ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα συνεισφέρουν θετικά στη βιωσιμότητα, κυρίως σε οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, ενώ οι 7 στους 10 αναμένουν και κοινωνικά οφέλη, με μόνο το 8%-12% να αναμένουν αρνητικές συνέπειες. Τέλος, το 68% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους σε διαταραχές.
ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗ
Κυριακάτικη Απογευματινή
