Ρεπορτάζ: Χάρης Γ. Σαββίδης, Βάσω Δελημήτρου
Την ανάγκη οικοδόμησης μιας κοινής ασπίδας αεράμυνας, ενός ευρωπαϊκού «Iron Dome», για την αποτελεσματικότερη θωράκιση των κρατών-μελών απέναντι σε νέες προκλήσεις ασφαλείας, υπογράμμισε από την Κοπεγχάγη ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, στο περιθώριο της άτυπης Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, διεμήνυσε ότι κάθε σχέδιο ενίσχυσης των συλλογικών αμυντικών ικανοτήτων της Ένωσης οφείλει να λαμβάνει υπόψη και την ασφάλεια των νότιων και νοτιοανατολικών συνόρων της, αφήνοντας αιχμές για τη στάση της Τουρκίας και τις επανειλημμένες απειλές κατά της Ελλάδας.
Όπως τόνισε ο κ. Μητσοτάκης, η παρούσα γεωπολιτική συγκυρία, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να συνεχίζεται και τη διεθνή αστάθεια να εντείνεται, καθιστά επιτακτική την ανάγκη η Ευρώπη να «περάσει από τα λόγια στην πράξη» και να προχωρήσει σε κοινά αμυντικά προγράμματα. «Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να κινητοποιήσει ευρωπαϊκούς πόρους για την υποστήριξη ευρωπαϊκών έργων κοινής άμυνας, όπως παραδείγματος χάρη η αντιπυραυλική προστασία ή όπως αυτό το τείχος άμυνας απέναντι σε διείσδυση από drones, που είναι ένα από τα σχέδια τα οποία έχει προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα οποία θα συζητηθούν», δήλωσε.
Στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα προς τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι η ασφάλεια της Ένωσης δεν μπορεί να περιορίζεται στην ανατολική πτέρυγά της, επισημαίνοντας ότι οποιοδήποτε κοινό ευρωπαϊκό έργο άμυνας οφείλει να καλύπτει το σύνολο της επικράτειας. «Προφανώς πρέπει να καλύπτονται και τα νοτιοανατολικά σύνορα αλλά και τα νότια σύνορα της Ευρώπης, έτσι ώστε η ήπειρός μας να είναι θωρακισμένη έναντι οποιασδήποτε πιθανής μελλοντικής απειλής», είπε, με την αναφορά του να αντανακλά εμμέσως την ελληνική ανησυχία για τη διαχρονικά προκλητική στάση της Άγκυρας. Θέση που, όπως υπενθυμίζεται, είχε διατυπώσει και κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου, τονίζοντας την ανάγκη διαμόρφωσης συνολικής στρατηγικής ασφαλείας για την Ένωση. Ο κ. Μητσοτάκης είχε επισημάνει τότε πως οι απειλές δεν περιορίζονται στην Ανατολή, αλλά εκτείνονται στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αναδεικνύοντας τη σημασία προστασίας και των νότιων συνόρων της ΕΕ. Με την παρέμβασή του, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, είχαν συνταχθεί και άλλοι ηγέτες χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.
Κατά τις εργασίες της άτυπης Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, και ειδικότερα στο πλαίσιο της συζήτησης για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, ο πρωθυπουργός -σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές- υπογράμμισε ότι «πρέπει να πάρουμε το μήνυμα της Ουκρανίας», αναδεικνύοντας την κρίσιμη σημασία των νέων τεχνολογιών στο πεδίο των επιχειρήσεων. Τόνισε ακόμη πως η Ευρώπη οφείλει να βρεθεί στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων στον τομέα της άμυνας και να αναπτύξει δική της παραγωγική ικανότητα και καινοτομία. Παράλληλα, αναφέρθηκε στις προσπάθειες που καταβάλλει ήδη η Ελλάδα προς αυτή την κατεύθυνση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη δημιουργία του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ).
Ο πρωθυπουργός στις δηλώσεις του προσερχόμενος στη σύνοδο υπενθύμισε επίσης ότι η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που διαχρονικά διαθέτουν σημαντικούς πόρους για την άμυνα, με ποσοστό δαπανών που υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ – αισθητά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. «Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας· ωστόσο η συλλογική ασφάλεια προϋποθέτει συλλογική χρηματοδότηση και κοινό σχεδιασμό», ανέφερε.
Υπενθυμίζεται ότι η άτυπη σύνοδος πραγματοποιήθηκε στη σκιά διαρκών παραβιάσεων εναέριου χώρου κρατών-μελών της ΕΕ από τη Ρωσία, γεγονός που έχει σημάνει συναγερμό, με τις Βρυξέλλες να επιταχύνουν τον ρυθμό προετοιμασίας τους για όλα τα ενδεχόμενα. Στην ατζέντα βρίσκονται η ενίσχυση της Ουκρανίας, πάγιες και νέες απειλές ασφαλείας για την Ευρώπη και ανθεκτικότητα, το Μεταναστευτικό, η οικονομική ασφάλεια και η μείωση των εξαρτήσεων. Σημειώνεται ότι αυτή η σύνοδος αποτελεί την πρώτη ανταλλαγή απόψεων των Ευρωπαίων ηγετών για την ασφάλεια και την ενίσχυση των κοινών αμυντικών ικανοτήτων της Ένωσης, ενόψει της παρουσίασης του Οδικού Χάρτη 2030 για την Άμυνα, που αναμένεται στο τακτικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα τέλη Οκτωβρίου (23 και 24/10), όπου και θα συζητηθεί αναλυτικά.
Πέντε «όπλα» για την ευρωπαϊκή άμυνα συζήτησαν στην Κοπεγχάγη
Με κινήσεις σε 5 άξονες σχεδιάζουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να θωρακίσουν την ευρωπαϊκή άμυνα: τείχος drones, οικονομικές μεταρρυθμίσεις, αξιοποίηση «παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων», διεύρυνση προς ανατολικά και νέες κυρώσεις στη Ρωσία. Η Δανία, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συγκάλεσε την άτυπη Σύνοδο στην Κοπεγχάγη, ελπίζοντας να θέσει τις βάσεις για αποφάσεις, στην τακτική Σύνοδο Κορυφής, τέλη Οκτωβρίου.
Προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο κλίμα για μια διεξοδική και ειλικρινή συζήτηση, η πρωθυπουργός της Δανίας, Μέττε Φρεντέρικσεν, επέλεξε να πραγματοποιηθεί η συνάντηση στην αίθουσα κάτω από το γραφείο της, στο παλάτι του Borgen (απ’ όπου και το όνομα της τηλεοπτικής σειράς), χωρίς παρουσία συμβούλων.
Στην κορυφή της ατζέντας βρέθηκε η κατασκευή του «τείχους drones» στο ανατολικό μέτωπο, που πρότεινε προ ημερών η Κομισιόν. Το σχέδιο προβλέπει κεντρικό σχεδιασμό, αλλά η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, τάχθηκαν υπέρ μεγαλύτερης εθνικής αυτονομίας στην κατασκευή. Το Βερολίνο και άλλα κράτη-μέλη πρότειναν τα έργα να χρηματοδοτηθούν μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου SAFE, των 150 δισ. ευρώ, ενώ άλλες χώρες τάσσονται υπέρ της ανάληψης κοινού χρέους (ευρωομόλογα) για τη χρηματοδότηση.
Ο καγκελάριος Μερτς υπογράμμισε την ανάγκη προώθησης μεταρρυθμίσεων, στην κατεύθυνση της απορρύθμισης των αγορών και της μείωσης της γραφειοκρατίας, ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη και να υποστηριχθεί η χρηματοδότηση των εξοπλιστικών δαπανών. Στο πλαίσιο της αναζήτησης πόρων, συζητήθηκε και η αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων (περί τα 140 δισ. ευρώ) που έχουν «παγώσει» στο βελγικό τραπεζικό σύστημα. Το σχέδιο της Κομισιόν προβλέπει τα κεφάλαια να καταβληθούν στο Κίεβο ως άτοκο δάνειο, το οποίο η Ουκρανία θα αποπληρώσει μετά τον πόλεμο και αφού η Μόσχα καταβάλει αποζημιώσεις. Με την πρόταση διαφωνεί το Βέλγιο, καθώς θα δημιουργηθεί αρνητικό προηγούμενο για το βελγικό σύστημα εκκαθάρισης συναλλαγών, υπονομεύοντας την αξιοπιστία του.
Διαφωνούν, επίσης, οι κυβερνήσεις Σλοβακίας και Ουγγαρίας, που υιοθετούν φιλικότερη στάση προς το Κρεμλίνο. Πλην όμως οι δικές τους αντιδράσεις αναμένεται να παρακαμφθούν, με την απόφαση να λαμβάνεται με αυξημένη πλειοψηφία και όχι ομόφωνα. Αντίστοιχη αλλαγή των κανόνων προωθείται και για την παράκαμψη εμποδίων στην ένταξη Ουκρανίας και Μολδαβίας στην ΕΕ.
Οι περισσότεροι ηγέτες ήταν χθες ενθουσιασμένοι με το εκλογικό αποτέλεσμα την Κυριακή στη Μολδαβία και τάχθηκαν υπέρ της επιτάχυνση των διαδικασιών. Η Κομισιόν προτείνει να καταργηθεί η απαίτηση ομοφωνίας για το άνοιγμα κεφαλαίων στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και να διατηρηθεί στην έγκριση της επιτυχούς ολοκλήρωσής τους. Εκφράστηκαν, πάντως, διαφωνίες, μεταξύ άλλων και από την ελληνική πλευρά. Διαφωνίες εκφράζει η κυβέρνηση Όρμπαν και στην υιοθέτηση του νέου πακέτου κυρώσεων στη Ρωσία, πλην όμως αυτές αναμένεται τελικά να καμφθούν, όπως συνέβη τις 18 προηγούμενες φορές.
Το casus belli και οι νατοϊκές πιέσεις για την ένταξη της Τουρκίας στο SAFE
Έτοιμος να αντικρούσει τις πιέσεις που ασκούνται στις Βρυξέλλες από τον νέο γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, για την ένταξη της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πρόγραμμα άμυνας SAFE εμφανίζεται ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος από χθες βρίσκεται στην Κοπεγχάγη, συμμετέχοντας στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Το βασικό θέμα της άτυπης συνόδου της ΕΕ, ήταν η ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας. Υπό τη σκιά των διαρκών ρωσικών παραβιάσεων του εναέριου χώρου κρατών-μελών, οι σχετικές συζητήσεις φαίνεται να λαμβάνουν χαρακτήρα κατεπείγοντος. Στο πλαίσιο αυτό, ο νέος γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, προσκλήθηκε σε ειδική συνεδρίαση ασφαλείας του Κολεγίου των Επιτρόπων προκειμένου να υπάρξει συντονισμός σε ζητήματα στρατηγικής φύσεως. Σύμφωνα με πληροφορίες, στο τραπέζι αναμένεται να τεθεί και το αίτημα της Τουρκίας για συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE, με τον Ολλανδό πολιτικό να επαναλαμβάνει τη θέση ότι εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει στενότερη συνεργασία με το ΝΑΤΟ θα πρέπει να επιδείξει μεγαλύτερη διάθεση διαλόγου και εμπλοκής με την Άγκυρα. Στο πλαίσιο αυτό, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στο SAFE θα μπορούσε να οδηγήσει σε άρση των χρόνιων αντιρρήσεών της όσον αφορά την ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ, οι οποίες -σύμφωνα με πληροφορίες- σχετίζονται με τα πρότυπα της αμυντικής βιομηχανίας.
Η ελληνική πλευρά με σαφείς δημόσιες τοποθετήσεις -και του ίδιου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη– έχει καταστήσει ξεκάθαρη την αντίθεσή της στη συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό αμυντικό πρόγραμμα. Η Αθήνα υπογραμμίζει ότι δεν είναι δυνατόν μια χώρα που διατηρεί σε ισχύ το casus belli απέναντι στην Ελλάδα να διεκδικεί χρηματοδότηση από τις Βρυξέλλες και δη στον ευαίσθητο τομέα της άμυνας. Η θέση αυτή έχει διατυπωθεί επανειλημμένα και σε όλα τα επίπεδα και αναμένεται να επαναληφθεί και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό κατά τις παρεμβάσεις του στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην Κοπεγχάγη.
Εφημερίδα Απογευματινή
