Το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώνει την εγγραφή πέντε νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, εφαρμόζοντας τη Σύμβαση UNESCO για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτή η σημαντική απόφαση ενισχύει την πολιτιστική ταυτότητα των ελληνικών κοινοτήτων και διασφαλίζει τη μετάδοση παραδοσιακών τεχνών και εθίμων στις μελλοντικές γενιές.
Τα δελτία των στοιχείων συντάχθηκαν από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, με τη συμμετοχή των κοινοτήτων που φέρουν τη ζώσα αυτή κληρονομιά.
Δήλωση της Υπουργού Πολιτισμού για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά
Η Υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τόνισε τη σημασία της εγγραφής: «Η εγγραφή των νέων στοιχείων αναδεικνύει την πολιτιστική πολυφωνία των ελληνικών κοινοτήτων και ενδυναμώνει τη συλλογική μνήμη, την ιστορική συνέχεια και την πολιτισμική βιωσιμότητα».
Κάθε στοιχείο άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί πολύτιμο φορέα ταυτότητας, εμπειρίας και δημιουργικής έκφρασης, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν και διαμορφώνοντας το μέλλον. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι ζωντανή, βιωματική και μεταβιβάσιμη, αποτελώντας τρόπο ζωής και συμμετοχής στην κοινότητα.
Το Υπουργείο Πολιτισμού στηρίζει σταθερά τις κοινότητες που εργάζονται για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, ενισχύοντας τις πρωτοβουλίες τους και διαμορφώνοντας ένα σύγχρονο πλαίσιο για τη συνέχιση αυτής της πολιτιστικής παρακαταθήκης.
Τα πέντε νέα στοιχεία του Εθνικού Ευρετηρίου
Τα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας περιλαμβάνουν:
• Καμήλα και Ντιβιτζής: Ευετηριακό έθιμο του δωδεκαήμερου από την Ανατολική Ρωμυλία
• Παραδοσιακή μικροναυπηγική τέχνη της οικογένειας Μπουνταλά στη Σκόπελο
• Καράβι της λίμνης Κάρλας: Επείγουσες δράσεις διαφύλαξης της ναυπηγικής τεχνογνωσίας
• Μελισσοκομική παράδοση Κυθήρων: Διαχρονική επιρροή στην τοπική ταυτότητα
• Παρασκευή κους κους στο Καλαμπάκι Δράμας: Παραδοσιακή τεχνική ζυμαρικού
Καμήλα και Ντιβιτζής: Το αγαπημένο έθιμο των Μοναστηριωτών
Το έθιμο «Καμήλας και Ντιβιτζή» αποτελεί δρώμενο του δωδεκαήμερου που σηματοδοτεί το ξεκίνημα της νέας χρονιάς, στοχεύοντας την ευετηρία, το ξύπνημα της φύσης και τη γονιμότητα της γης. Αυτή η παραδοσιακή τέχνη των Ανατολικορωμυλιωτών προσφύγων αρχίζει νωρίς το βράδυ της παραμονής και τελειώνει αργά το βράδυ της Πρωτοχρονιάς.
Συμμετέχουν οι Καμήλες, οι Ντιβιτζήδες, οι μουσικοί, οι σάρτες και οι οικοδεσπότες που τους υποδέχονται στα σπίτια. Ανήμερα την Πρωτοχρονιά η τέλεση μεταφέρεται στην πλατεία του χωριού, όπου ανοίγει ο χορός με καθολική συμμετοχή της κοινότητας.
Παραδοσιακή μικροναυπηγική τέχνη της οικογένειας Μπουνταλά
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το εργαστήρι μικροναυπηγικής της οικογένειας Μπουνταλά λειτουργεί αδιάλειπτα στη Χώρα της Σκοπέλου. Ο Γιάννης Μπουνταλάς, έχοντας διδαχθεί την τέχνη από τον πατέρα του καραβομαραγκό, κατασκευάζει πιστά αντίγραφα ιστιοφόρων υπό κλίμακα.
Η παραδοσιακή ναυπηγική τυπολογία που ακολουθεί χρησιμοποιεί ξύλο καρυδιάς Σκοπέλου και τηρεί τις τεχνικές της παραδοσιακής ιστιοφορίας. Όλες οι μικρολεπτομέρειες είναι ξυλόγλυπτες, ενώ σήμερα ο Γιάννης διδάσκει την τέχνη στην κόρη του Ρηγίνα. Το εργαστήριο παραμένει ανοικτό στο κοινό, ενισχύοντας την πολιτιστική ταυτότητα του νησιού.
Καράβι της λίμνης Κάρλας: Μοναδική ξυλοναυπηγική τέχνη
Το καράβι της λίμνης Κάρλας αποτελεί δείγμα ντόπιας παραδοσιακής ναυπηγικής με ιδιαίτερα μορφολογικά χαρακτηριστικά και μοναδικό εξοπλισμό. Από αιώνες η ξυλοναυπηγική του αποτελεί ζωντανή παραδοσιακή τέχνη που ασκείται στην περιοχή της λίμνης Κάρλας.
Η τέχνη αυτή στηρίζεται στην προφορική παράδοση και την πρακτική εφαρμογή, με τη ξυλεία να αποτελεί υλικό με πολλαπλές δυνατότητες εφαρμογής. Για εκατοντάδες χρόνια, το καράβι ήταν στο κέντρο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της περιοχής, καθιστώντας απαραίτητη τη διάσωση και αξιοποίησή του ως βασικού στοιχείου του λιμναίου πολιτισμού της Κάρλας.
Μελισσοκομική παράδοση Κυθήρων: Η Παναγία η Κακή Μέλισσα
Στα Κύθηρα, όπου δοξάζεται η Παναγία η Κακή Μέλισσα, η μελισσοκομία έχει διαχρονική επιρροή στην αγροδιατροφική παράδοση, τα έθιμα, τις τελετουργίες και τα τοπωνύμια του νησιού. Αυτή η παραδοσιακή τέχνη αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τοπικής ταυτότητας.
Άνθρωπος και φύση, λιβάδια με σπάνια βότανα, επικονιαστές και μελισσοκόμοι συνεργάζονται αρμονικά για την παραγωγή του πολύτιμου μελιού. Το μέλι κατέχει σεβαστή θέση σε κάθε κυθηραϊκό νοικοκυριό, αντιπροσωπεύοντας τη βιωματική γνώση ενός μελισσοκομικού κεφαλαίου αιώνων που έχει διαμορφώσει την κοινωνία των Κυθήρων.
Παρασκευή κους κους στο Καλαμπάκι Δράμας
Το κους κους Καλαμπακίου είναι παραδοσιακό ζυμαρικό χαρακτηριστικού σχήματος που παρασκευάζεται από αυγά, γάλα, αλεύρι σίτου και σιμιγδάλι με ιδιαίτερη τεχνική. Η παραδοσιακή τέχνη χρησιμοποιεί ειδική ξύλινη σκάφη κατασκευασμένη από χοντρό κορμό δέντρου κοιλαινόμενου με σκεπάρνι.
Η διαδικασία περιλαμβάνει τη χρήση δύο κόσκινων που διαθέτουν «μάτια» συγκεκριμένου μεγέθους, φτιαγμένα από τρύπημα με καρφί σε λαμαρίνα. Το κους κους παρασκευάζεται μέχρι σήμερα με τον ίδιο τρόπο στα σπίτια του Καλαμπακίου από τις νοικοκυρές τον Σεπτέμβρη, μετά τη γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίου.
