Aποθέωση του ελληνικού πολιτισμού ζήσαμε όσοι βρεθήκαμε στη Λέσβο από τις 10 έως και τις 12 Ιουλίου για το «Φεστιβάλ Σαπφούς 2025». Το νησί, που είναι το τρίτο μεγαλύτερο της Ελλάδας, μεταμορφώθηκε θεαματικά. Καθιστώντας το Βόρειο Αιγαίο κόμβο τέχνης.
Στο πλαίσιο του business -and pleasure προφανώς- πρότζεκτ μας, συναντήσαμε καταπληκτικούς καλλιτέχνες. Και όχι μόνο. Για αρχή, τον αεικίνητο, μολονότι 86 ετών, Σταύρο Ξαρχάκο. Μαζί και τους βιρτουόζους μουσικούς του αλλά και τους πάντα εξαιρετικούς Δημήτρη Μπάση και Ηρώ Σαΐα στη «Σαν σινεμά» παράσταση που μας χάρισε στον προαύλιο χώρο του Μουσείου Βρανά.
Σημειωτέον, φτιάχτηκε από την οικογένεια του Οδυσσέα Ελύτη, η αύρα του οποίου ξεχειλίζει από κάθε γωνιά του ευλογημένου αυτού, γόνιμου τόπου. Έκπληξη αποτέλεσε για τους περισσότερους από εμάς , όχι όμως για τους Λέσβιους, το ντουέτο του πρώην υπουργού Νίκου Σηφουνάκη με την Ηρώ Σαΐα.
Ο Φρέντυ (όλης της Ελλάδας)
Την επόμενη βραδιά, χαρήκαμε ξεχωριστό αφιέρωμα στον Φρέντυ Γερμανό, μαζί και με δυνατές αφηγήσεις από το ζεύγος Ντορέττας Παπαδημητρίου-Γιώργου Γεροντιδάκη. Η Μαίρη Αυγερινοπούλου και ο Αρης Καβατζίκης -και μέσω ειδικού αφιερώματος που ο δεύτερος ετοίμασε- εστίασαν σε κομβικές στιγμές του αείμνηστου Φρέντυ (όλης της Ελλάδας). Με την κόρη του, παρουσιάστρια-στιχουργό-δημοσιογράφο-συγγραφέα Ναταλία Γερμανού να μας ταξιδεύει σε μνήμες από τα παιδικά της χρονιά στην Εφταλού.
Αυτά, με φόντο τις Αποθήκες Σαπλιτζά του Κάστρου Μυτιλήνης. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης με τίτλο «Οταν η δημοσιογραφία συναντά τη λογοτεχνία», οι συνάδελφοι δημοσιογράφοι Γιώργος Παπαχρήστου, Μένιος Σακελλαρόπουλος, Στρατής Μπαλάσκας -συντονισμένοι από τον ευγενικό πάντα «Mr. Κοινωνία Ώρα Mega» Ιορδάνη Χασαπόπουλο- μίλησαν με πάθος για την ενασχόλησή τους και με τη συγγραφή Και μετά όλοι χαλαρώσαμε με τις μελωδίες στο πιάνο του νεαρού ταλαντούχου Πάνου Τσάγαλου!
Στο αρχαίο Ιερό των Μέσων
Το τρίτο βράδυ, μας συνεπήραν ο Θοδωρής Οικονόμου με τη Μαρία Ναυπλιώτου, σε μια σύμπραξη εκπληκτική. Με γκεστ σταρ το παγώνι-ατραξιόν στο αρχαίο Ιερό των Μέσων, η φωνή του οποίου υπερείχε όλων. Σαφώς ήταν ευχάριστη distraction για όλους μας. Κλου της βραδιάς, η οπτικοακουστική αντίστιξη θα έλεγα των καλλιτεχνών με άλλους εναέριους… γκεστ: ενώ η Μαρία στο πλαίσιο της παράστασης «Λυρική Ποίηση» αφηγείτο μελοποιημένους στίχους της Σαπφούς, χελιδόνια πετούσαν στον ουρανό, ακριβώς πάνω από το κεφάλι της, καθώς και του σκηνοθέτη-συμπρωταγωνιστή της, του Θοδωρή Οικονόμου. Σα να ήταν και εκείνα μέρος της παράστασης.
Η κυρία της Επικοινωνίας Κατερίνα Γκαγκάκη -βέρα Μυτιληνιά- με τη γνωστή της κομψότητα και χάρη συντόνισε τη βραδιά, στη διάρκεια της οποίας χαρήκαμε και την ποιήτρια Μαρία Βρανά να εξυμνεί τη Σαπφώ ως την «πρώτη φεμινίστρια του πλανήτη». Επίσης, δύο επιστήμονες διακεκριμένους που μας μύησαν στην τέχνη της: τον υφηγητή του Πανεπιστημίου Γκαίτε της Φρανκφούρτης και καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γεώργιο Τσομή, αλλά και τον καθηγητή Αρχαίων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ Τιμ Γουίτμαρς (τον οποίο ενημερώσαμε πως ήταν το… παγόνι-μασκότ του Ιερού, που κάθε τρεις και λίγο έκανε παρέμβαση στους λόγους τους και στην παράσταση Ναυπλιώτου-Οικονόμου).
Προσκύνημα
Το προσκύνημα στον Ταξιάρχη, προστάτη του νησιού, στη Μανταμάδου και στο εμβληματικό μοναστήρι του δεν γινόταν να λείπει από το ταξίδι –το οποίο οργάνωσαν με κάθε λεπτομέρεια και, όπως πάντα άψογα, οι ανεπανάληπτες έτσι κι αλλιώς Γωγώ και Μαίρη Αυγερινοπούλου. Αυτή η εικόνα του Ταξιάρχη νιώθεις ότι έχει έρθει από άλλον πλανήτη, είναι επιβλητική, σε συγκινεί με την πρώτη ματιά. Κι έχει τη δική της ιστορία: η λειτουργία του βυζαντινού μοναστηριού διακόπηκε κατά την κατάκτηση του νησιού από τους Τούρκους γύρω στα 1462 μ.Χ. Στα μέσα του 19ου αιώνα μ.Χ. εκεί ζούσαν λιγοστοί μοναχοί. Η πληροφορία αυτή μας έρχεται από τους εκκλησιαστικούς κώδικες. Η εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ λοιπόν είναι μοναδική σε ό, τι αφορά τον τρόπο και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Αξίζει εδώ να προσθέσουμε ότι στο νησί τον λατρεύουν. Μεταξύ άλλων, ο λόγος είναι και ότι και ότι έσωσε το πλήρωμα αεροπλάνο το οποίο βρίσκεται έξω από το μοναστήρι αλλά και τον Βασίλη Καραστήρη από την Αθήνα, που γιάτρεψε από την τύφλωση: “Θα οδηγώ στην εγχείριση το χέρι του γιατρού”, είπε το παιδί ότι είδε σαν όραμα πριν το χειρουργείο. Όπερ και εγένετο.
Εις υγείαν
Έχω την αίσθηση ότι, μαζί με την Κρήτη -γιατί όσον αφορά ειδικά τις γεύσεις, αλλά και πολλά ακόμη, σαν την… Κρήτη δεν έχει- η Λέσβος έχει τις πιο ωραίες, «πειραγμένες» γεύσεις. Επειδή βέβαια είμαστε Αθηναίοι, το ρίξαμε περισσότερο στα ψάρια και στα θαλασσινά. Όμως, δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στην περίφημη, γνωστή κι εκτός των ορίων της χώρας μας σαρδέλα Καλλονής. Ούτε στο λαδοτύρι του νησιού που είναι όνειρο, ούτε στο λάδι του.
Βέβαια, αναπόφευκτα focus θα γίνει στο Ούζο Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου με την τεράστια εξαγωγική δραστηριότητα -σε περισσότερες από 35 χώρες- και με ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ). Όπως μας εξήγησαν από την οικογένεια του… Ισίδωρου, όπως τον αποκαλούν όλοι εκεί και ο οποίος -μέσω Α.Ι. και βίντεο βεβαίως- προέταξε την ιστορία του αποστακτηρίου, υπάρχει «μυστική συνταγή. Η διαφορά των ούζων που βρίσκουμε στο εμπόριο είναι κυρίως στα μυρωδικά». Εν προκειμένω, συνυπάρχουν αρμονικά.
Ευχαριστηθήκαμε και μπάνιο με -προφανώς- χαρωπούς παφλασμούς, σαν αγκαλιά της θάλασσας στα κορμιά μας, στον Κουρσάρο στην Πέτρα, αλλά κ ανάβαση στα στενά του περιώνυμου Μολύβου. Στην Ερεσό, την πολυαγαπημένη μου, με την τεράστια παραλία και την απίθανη καντίνα με τις ωραιότερες ομελέτες του κόσμου κοντά στο κάμπινγκ, δεν πήγα αυτήν τη φορά. Την επόμενη. Στη θέση της (φαντάζομαι) θα παραμείνει…
Tα αρχοντικά και ο Θεόφιλος
Ειδική αναφορά επιβάλλεται να γίνει στα αρχοντικά της Λέσβου, που είναι πραγματικά κοσμήματα. Η Σουράδα, μια ανάσα από την πόλη, εν προκειμένω κερδίσει τις εντυπώσεις (η Κηφισιά, σα να λέμε, του νησιού), τα βρίσκεις όμως και αλλού στη Λέσβο. Τι λέτε, να ξεκινήσουμε από το Παλαιό Δημαρχείο; Δεσπόζει στην πόλη από το 1900: τότε ο δήμαρχος Μυτιλήνης πέτυχε την έκδοση φιρμανιού χάρη στο οποίο του παραχωρήθηκε ο χώρος του πρώην σουλτανικού ναυπηγείου. Και έγινε αυτό το καλαίσθητο οίκημα – ένα αρχοντικό ουσιαστικά που στο ισόγειο φιλοξενεί και πολιτιστικά δρώμενα. Έπεται το αρχοντικό του Αθανάσιου Φουρτούνα, η ανέγερση του οποίου διήρκεσε από το 1910-1912, με αρχιτέκτονα τον Αργύριο Αδαλή. Ήταν η οικία του, μετά της συζύγου του, αφότου επέστρεψαν από τη Βουλγαρία όπου ζούσαν προηγουμένως. Ο διάκοσμος παραπέμπει στην πλαστικότητα του μπαρόκ, ενώ χαρακτηριστικός είναι ο πυργίσκος με τον τρούλο στην οροφή.
Από την άλλη, η βίλα του Τζέιμς Αριστάρχη, λόγω χρωμάτων περισσότερο, μας παραπέμπει ένα τσακ στον… Ηρακλή Πουαρό και την Κορνουάλη. Βρίσκεται στο Κιόσκι και χτίστηκε από τον φημισμένο νομομηχανικός του νησιού, προτού μετακομίσει στη chic Σουράδα. Όσο για το Μουσείο Θεόφιλου, τα λόγια είναι περιττά: είναι στη Βαρειά, τη γενέτειρά του εμβληματικού ζωγράφου, αποτελείται από τέσσερις συνεχόμενες αίθουσες, μέσα στις οποίες υπάρχουν 86 πίνακές του και είναι ένα διάμάντι.
- TIP Να περάσετε οπωσδήποτε από την Αγιάσο, από τις ωραιότερες περιοχές του νησιού, και από τον κόλπο της Γέρας.
- EXTRA TIP Αν δεν το “χετε” πολύ με το τιμόνι, καθώς η Λέσβος θέλει guts, αφήστε το για τους κονεσέρ. Και απολαύστε μαγικές εικόνες από τη θέση του συνοδηγού.
